Άγιος Αμφιλόχιος, Επίσκοπος Iκονίου

Ο Άγιος Αμφιλόχιος, Επίσκοπος Ικονίου, είναι από τις μεγάλες μορφές της Εκκλησίας του δ΄ αιώνος μ.Χ. Εγεννήθηκε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας περί το 340 μ.Χ. Ήταν υιός του ομωνύμου Αμφιλοχίου και της Λιβίης, αδελφός Ευφημίου και Θεοδοσίας της μητρός της Οσίας Ολυμπιάδος της διακονίσσης( + 25 Ιουλίου), η οποία ευρέθηκε στη διακονία διαφόρων Επισκόπων της Κωνσταντινουπόλεως και μάλιστα του ιερού Χρυσοστόμου, ο οποίος αλληλογραφούσε μαζί της κατά την περίοδο της εξορίας του, ακόμη δέ και εξάδελφος του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου (+25 Ιανουαρίου) από τον πατέρα του Αμφιλόχιο, ο οποίος ήταν αδελφός της μητέρας του Γρηγορίου Νόννας. Επίσης συνδεόταν με φιλικούς και πνευματικούς δεσμούς προς τον Μέγα Βασίλειο.

Υπήρξε μαθητής του Λιβανίου και στη συνέχεια εξάσκησε το επάγγελμα του συνήγορου στην Κωνσταντινούπολη, περί τα έτη 364-370 μ.Χ. Σώζεται επιστολή του Αγίου Γρηγορίου προς τον Άγιο Αμφιλόχιο, αναφερόμενη σε αυτή την περίοδο, στην οποία ο Γρηγόριος επικαλούμενος «τήν ἐκ τῶν πατέρων φιλίαν» παρακαλεί για την υπεράσπιση κάποιου. Εμπλακείς όμως ο Αμφιλόχιος σε κάποια κατηγορία για δωροκδοκία και απογοητευθείς από αυτό, απήλθε σε έρημο κοντά στα Οζίζαλα της Καππαδοκίας. Εδώ παρέμεινε περισσότερο από τρία χρόνια, ζώντας με προσευχή και νηστεία (περί τα έτη 370-373 μ.Χ.). Αυτής της περιόδου είναι και οι Επιστολές του Γρηγορίου του Θεολόγου προς τον Αμφιλόχιο.

Την εποχή εκείνη εκκενώθηκε η θέση του Επισκόπου Ικονίου. Με την προτροπή του Μεγάλου Βασιλείου την έδρα της Επισκοπής, που είχε υπ’ αυτήν την κανονική δικαιοδοσία όλης της Λυκαονίας, καταλαμβάνει ο Αμφιλόχιος, ο οποίος τότε εμόναζε στην έρημο. Αργότερα ο ίδιος ο Άγιος, διηγώντας τα της εκλογής του εις Επίσκοπον, παριστά αυτήν ως εξ αγγέλων δοθείσα.

Ως Επίσκοπος Ικονίου αναπτύσσει μεγάλη δράση ποιμαντική και αντιρρητική. Με τις ομιλίες του, με αφορμή διάφορες εορτές, κηρύσσει κυρίως την εφαρμογή της πίστεως διά των έργων και συμβουλεύει τον διαρκή αγώνα για την κατάκτηση της αρετής. Διά των Επιστολών και των Συνόδων διαφωτίζει επί δογματικών θεμάτων της πίστεως και αντιτίθεται προς τους αιρετικούς. Η στάση και η εμμονή του στα θέματα της Ορθοδοξίας θα εξαρθεί αργότερα στους ιστορικούς της Εκκλησίας (Θεοδώρητο, Σωζόμενο και τα Συναξάρια, με τη μεγαλοπρεπή αναφορά τους στο επεισόδιο μεταξύ του αυτοκράτορος Μεγάλου Θεοδοσίου και του Αγίου Αμφιλοχίου. Σέ κάποια περίσταση, αφού εισήλθε στο παλάτι ο Αμφιλόχιος και υπέβαλε τα σέβη του στον αυτοκράτορα, έφυγε χωρίς να κάνει το ίδιο προς τον μόλις αναγορευθέντα συναυτοκράτορα Αρκάδιο, υιό του Μεγάλου Θεοδοσίου. Μετά από παρατήρηση του Μεγάλου Θεοδοσίου, ο Αμφιλόχιος αντιπαρατήρησε, ότι και ο αυτοκράτορας δεν αποδίδει την οφειλόμενη τιμή και στον Υιό του Θεού, χαριζόμενος στους αιρετικούς.

Ο Άγιος, περί το 376 μ.Χ., συγκαλεί τοπική Σύνοδο των Επισκόπων Λυκαονίας στο Ικόνιο, κατ’ εντολήν της οποίας γράφει τη σωζόμενη Συνοδική Επιστολή. Κατ’ αυτήν αναγνωρίζεται η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος και τα άρθρα της πίστεως αυτής και συγχρόνως καταδικάζονται οι αιρέσεις των Σαβελλιανών, Ανομοίων, Αρειανών και Πνευματομάχων. Παρίσταται στη Β΄ Οικουμενική Σύνοδο, που συνήλθε στην Κωνσταντινούπολη, το 381 μ.Χ., και στην οποία προήδρευε ο Άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός. Περί το 390 μ.Χ. παρίσταται στην τοπική Σύνοδο της Σίδης της Παμφυλίας και στη Σύνοδο, που συγκλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, το 394 μ.Χ., από τον Πατριάρχη Νεκτάριο. Μετά τη Σύνοδο αυτή εξαφανίζονται τα ίχνη του Αγίου και πρέπει να θεωρήσουμε, ότι εκοιμήθηκε με ειρήνη λίγο μετά από αυτήν, πάντως όχι νωρίτερα του 400 μ.Χ.

Ο Άγιος Αμφιλόχιος έγραψε πολλούς ύμνους κατά των αιρετικών, πολλά θεολογικά έργα, αλλά ελάχιστα διεσώθησαν. Τα σωζόμενα έργα του είναι: Ομιλίες α) Εις τα γενέθλια του μεγάλου Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, β) Εις την Υπαπαντήν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και εις την Θεοτόκον και εις την Άνναν και εις τον Συμεώνα , γ) Εις τον τετραήμερον Λάζαρον, δ) Εις την γυναίκα την αμαρτωλόν, την αλείψασαν τον Κύριον μύρω και εις Φαρισαίον, τη Μεγάλη Τετάρτη, ε) Εις την ημέραν του Μεγάλου Σαββάτου, στ) Εις την Μεσοπεντηκοστην και εις το Μη κρίνετε κατ’ όψιν, ζ) Εις το Πάτερ, ει δυνατόν, παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο, και η) Λόγος εις τα άκαρπα δένδρα. Σώζονται ακόμη και διάφορες Επιστολές του.

Στην υμνογραφία του εξαίρεται κυρίως η κατά των αιρετικών δράση του, στο δε Κοντάκιό του χαρακτηρίζεται ο Άγιος ως «θεία βροντή, ἡ σάλπιγξ τοῦ Πνεύματος, πιστῶν φυτουργός, καί πέλεκυς τῶν αἱρέσεων».

ΠΗΓΗ:Ιστοσελίδα: Πολιτιστικοί Θησαυροί της Εκκλησίας της Ελλάδος