του Κωνσταντίνου Κορναράκη
Επίκουρου Καθηγητή Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ
Μια επίσημη εκδήλωση που απαιτεί καθωσπρέπει τρόπους συμπεριφοράς!
Η περικοπή της σημερινής ημέρας, θα μπορούσε να έχει ως τίτλο της, « η σημασία να έχει κάποιος εύκαιρο το επίσημο ένδυμά του διότι πρέπει να βρίσκεται πάντοτε σε ετοιμότητα» μιας αιφνίδιας επίσημης συναντήσεως. Οπωσδήποτε προκαλεί την προσοχή το γεγονός ότι η περικοπή λαμβάνει υπ’ όψιν τις ενδυματολογικές οδηγίες ή το γεγονός ότι προβάλλονται τρόποι καλής συμπεριφοράς για την πρόσκληση σε γάμο. Όλα τα πιο πάνω περιλαμβάνονται σε αυτή την περικοπή, η οποία απαντάται και στον ευαγγελιστή Λουκά(1), αλλά με περισσότερες λεπτομέρειες και στον ευαγγελιστή Ματθαίο(2).
Η απόρριψη μιας σημαντικής πρόσκλησης και οι συνέπειές της.
Ένας κύριος της καλής κοινωνίας, «βασιλεύς» κατά τον ευαγγελιστή Ματθαίο, καλεί για τους γάμους του υιού του εκείνους τους επισήμους ανθρώπους που θεωρεί ότι πρέπει να καλέσει. Και αναμένει να έρθουν για να γιορτάσουν μαζί του τη χαρά αυτή των γάμων. Αλλά με έκπληξη πληροφορείται ότι όλοι οι εκπρόσωποι της καλής κοινωνίας που έχουν κληθεί, οι «αντικειμενικά» εκλεκτοί ή εκείνοι τους οποίους ο ίδιος θεωρούσε εκλεκτούς, έχουν μάλλον πιο ενδιαφέροντα πράγματα να κάνουν από το να τιμήσουν την πρόσκλησή του. Τα ενδιαφέροντα αυτά εντοπίζονται σε οικιακές ασχολίες, στις επιχειρήσεις τους αλλά και στις σαρκικές τους επιθυμίες. Έτσι, όλοι αρνούνται την αποδοχή της προσκλήσεως. Και όχι μόνο αυτό αλλά, σύμφωνα με τη διήγηση του ευαγγελιστή Ματθαίου, λιθοβολούν μέχρι θανάτου (γεγονός που δηλώνει απόρριψη), όλους τους απεσταλμένους του βασιλιά που μετέφεραν τις προσκλήσεις.
Τότε ο βασιλιάς αποστρέφεται τους επίσημους προσκεκλημένους του που τον απέρριψαν. Και οι δύο ευαγγελιστές χρησιμοποιούν τη μετοχή «οργισθείς»(3), αλλά μόνο ο Ματθαίος περιγράφει την επέκταση της οργής αυτής σε επιθετικότητα: στρατεύματα του βασιλιά καταστρέφουν τις πόλεις των αγενών καλεσμένων(4).
Η πρόσκληση απευθύνεται εκ νέου προς τους προβληματικούς και περιθωριακούς ανθρώπους.
Και στους δύο ευαγγελιστές όμως, περιγράφεται ένα παράδοξο. Ο βασιλιάς εγκαταλείποντας την ιδέα ενός γάμου με επίσημους προσκεκλημένους, στρέφεται προς όλα τα περιθωριακά στοιχεία της περιοχής του. Οι απεσταλμένοι του, κατά μεν τον Ματθαίο καλούν όσους καλούς και κακούς βρίσκουν(5), κατά δε τον Λουκά όλους τους ανήμπορους(6), μια σύνθεση περιθωριακών στοιχείων, τυφλοί, ανάπηροι, πτωχοί, χωλοί.
Η σωτηριολογική διάσταση της ευαγγελικής περικοπής.
Η Εκκλησία ερμήνευσε την παραβολή αυτή επί τη βάσει του ότι αναφερόταν στο Ισραήλ, διότι ο εκλεκτός λαός του Θεού ήταν ο Ισραήλ. Ωστόσο ο λαός αυτός απέρριψε τους προφήτες που του μετέφεραν το θέλημα του Θεού. Αλλά και πάλι, όταν ήρθε ο Υιός του Θεού, αντί στο πρόσωπό του να δουν την πλήρωση των προφητειών, εκείνοι όχι μόνο απέρριψαν την πρόσκλησή του για τη μετοχή τους στη βασιλεία των ουρανών, αλλά και τον σταύρωσαν(7). Τότε ο Θεός στράφηκε σε όλους τους άλλους λαούς, στα έθνη τα μη νόμον έχοντα(8), σε αμαρτωλούς και δίκαιους. Αρκεί να θυμηθούμε την περίπτωση της Χαναναίας, στην οποία έλεγε ο Κύριος ότι ήρθε μόνο για τους Εβραίους, χαρακτηρίζοντάς την ως κυνάριο (9). Έτσι, παρά το γεγονός ότι οι άλλοι λαοί ήταν και ειδωλολάτρες, ο Θεός στράφηκε σε αυτούς και τους κάλεσε στη χαρά της Βασιλείας των ουρανών.
Η ανθρωπολογική διάσταση της περικοπής και μια … αντίφαση!
Ωστόσο υπάρχει και ανθρωπολογική ερμηνεία. Πράγματι, αν και πολλοί άνθρωποι έχουν βαπτισθεί, άρα πολλοί είναι εκλεκτοί για να είναι κοντά στον Θεό, εντούτοις επιλέγουν να απομακρυνθούν από κοντά του, επικεντρώνοντας την προσοχή τους σε επιλογές σχετικής υπαρξιακής σημασίας που όμως υπόσχονται τη διαμόρφωση μιας εικόνας του εαυτού τους που τους ικανοποιεί. Έτσι, ο Θεός προκαλεί το ενδιαφέρον (μανιακό εραστή(10) του ανθρώπου τον χαρακτηρίζουν οι πατέρες) ανθρώπων τους οποίους, με όρους της Αποκάλυψης θα χαρακτηρίζαμε ψυχρούς(11), δηλαδή αδιαφορούν για τη σωτηρία τους και τους καλεί κοντά του. Αν προσέξουμε, θα διαπιστώσουμε ότι δεν αναφέρουν οι ευαγγελιστές ότι επιχείρησε να βρει τους αμέσως επόμενους προσκεκλημένους, αλλά ότι κάλεσε και πονηρούς και αγαθούς. Αν μάλιστα συνδυάσουμε τις δύο διηγήσεις, θα διαπιστώσουμε ότι δεν έκανε διάκριση μεταξύ ενός σοφού και ενός ανόητου, ενός «αλήτη» και ενός καθώς πρέπει ανθρώπου. Τους κάλεσε όλους. Και τότε εκείνοι ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση και εμφανίστηκαν για να τιμήσουν το γεύμα των γάμων.
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ο Λουκάς επιτρέπει να καταλάβουμε ότι οι αρχικώς προσκληθέντες θα αποκλεισθούν από τη Βασιλεία των ουρανών(12), ο Ματθαίος συνεχίζει την περιγραφή του δείπνου προσθέτοντας ένα καινούργιο παράδοξο. Ενώ ως καλός οικοδεσπότης ο Κύριος περιφέρεται ανάμεσα στα τραπέζια των συνδαιτυμόνων, ξαφνικά αντικρίζει κάποιον ο οποίος δεν ήταν ενδεδυμένος καταλλήλως. Ο Κύριος τότε προστάζει φρικτή τιμωρία. Τον δένουν χειροπόδαρα και τον αφήνουν να συντριβεί στο «σκότος το εξώτερον». Ο Κύριος θα επισημάνει το ότι κλητός δεν σημαίνει απαραιτήτως και εκλεκτός(13)!
Μα αυτό δεν είναι κάτι αντιφατικό; Η καλή κοινωνία, που προφανώς θα είχε τη δυνατότητα λαμπρών και θαυμαστών ενδυμάτων, αρνήθηκε την πρόσκληση, οδηγώντας τον βασιλιά να καλέσει όσους βρήκαν στον δρόμο τους οι δούλοι του. Μα είναι ευνόητο, ότι όταν καλείς αυτούς που βρίσκεις τυχαία στον δρόμο σου, δεν έχεις την απαίτηση να είναι τόσο έτοιμοι, ώστε να έχουν ενδύματα κατάλληλα για την περίσταση! Και τότε, για ποιο λόγο πλησιάζεις εκείνο το τραπέζι για να ελέγξεις κάποιον επειδή δεν διαθέτει κατάλληλο ένδυμα για το γάμο, και μάλιστα με τόσο τραγικές για τον ίδιο συνέπειες! Αυτό είναι αντιφατικό, δεν βγάζει νόημα.
Το ευχαριστιακό δείπνο πυρήνας της ευαγγελικής περικοπής!
Προσέχοντας όμως τις δύο περικοπές, αντιλαμβανόμαστε ότι, χωρίς αμφιβολία, ο βασιλιάς γνώριζε για την ενδυματολογική κατάσταση των περιθωριακών του καλεσμένων. Άλλωστε ανάμεσα σε άλλους είχε καλέσει και εξαθλιωμένους ανθρώπους. Προς τι λοιπόν αυτή η οργή;.
Αναζητώντας την απάντηση η θεολογία της Εκκλησίας μας στρέφει την προσοχή μας στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας στην οποία είναι κλητοί όλοι οι άνθρωποι! Ο μέγας οικοδεσπότης Χριστός, ο οποίος μεριμνά για δικαίους και αδίκους, καλεί κάθε άνθρωπο στο δείπνο της Βασιλείας των Ουρανών. Αυτό όμως δεν σημαίνει προσαρμογή της πνευματικής ζωής στα μέτρα των επιθυμιών του ανθρώπου! Μία από ευχές προ της Θείας Ευχαριστίας εκφράζει τη βεβαιότητα του ανθρώπου ότι καλείται στη χαρά αυτή αν και ανάξιος: Εν ταις λαμπρότησι των αγίων σου πώς εισελεύσομαι ο ανάξιος;(14).
Αν λοιπόν ερμηνευθεί ευαγγελική περικοπή υπό το πρίσμα της ευχής αυτής κατανοείται η «οργή» του Κυρίου. Τελικά το κατάλληλο ένδυμα δεν είναι το ωραίο ένδυμα, ούτε καθώς πρέπει άνθρωπος, αυτός που συμπεριφέρεται ως καθώς πρέπει, αλλά αυτός που έχει προετοιμάσει την ψυχή του να λάμπει σαν το ωραιότερο ένδυμα που υπάρχει. Κατά την πατερική σκέψη, αυτοί που δεν φέρουν κατάλληλο ένδυμα ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εισέλθουν στη χαρά του γάμου, είναι εκείνοι οι οποίοι δεν έχουν μεταποιήσει την προαίρεσή τους σε προαίρεση Θεού, επειδή έχουν πονηρά θελήματα στην καρδία τους(15).
Η πρόκληση για τον σύγχρονο διασπασμένο άνθρωπο!
Πράγματι. Πολλοί άνθρωποι μοιάζουν με εκείνους που αρνούνται την παρουσία τους στο τραπέζι του γάμου, γιατί οι ψευδαισθητικές προκλήσεις και απολαύσεις της ζωής είναι πιο ισχυρές εκείνη τη στιγμή από το θέλημα του Θεού.
Εξ άλλου, πολλοί μαζεύονται σε ένα χώρο θρησκευτικό, όπως ο ναός, χωρίς όμως να είναι πάντοτε σαφές πόσοι από αυτούς συγκεντρώνονται επειδή η προαίρεση και η επιθυμία τους είναι απόλυτα ικανοποιημένη στο πρόσωπο του Χριστού και πόσοι προσέρχονται γιατί έτσι πρέπει και απλώς εκτελούν ένα θρησκευτικό καθήκον, πιθανόν διότι (για τους τελευταίους) ο ναός, η Εκκλησία ακόμη και η Θεία Ευχαριστία αποτελούν μία από τις ποικίλες ψηφίδες της πολυάσχολης ζωής τους. Ωστόσο, ακόμη και από αυτούς που αποφάσισαν να προσέλθουν, εφόσον έχουν κληθεί όλοι, είναι αδιευκρίνιστο ποιοι έχουν απεκδυθεί τον «παλαιό άνθρωπο», νεκρώνοντας το σαρκικό φρόνημα, για να ενδυθούν το κατάλληλο ρούχο, το όμορφο ρούχο δηλαδή τον εν Χριστώ «καινούργιο άνθρωπο»∙ όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, χριστόν ενεδύσασθε(16).
Η ευαγγελική περικοπή που διαβάζεται δεκαπέντε ημέρες προ των Χριστουγέννων για την προετοιμασία των πιστών θέτει ένα διαχρονικό προβληματισμό, όσο διαχρονική και συνεχής είναι η πρόσκληση, Μετά φόβου Θεού πίστεως και αγάπης προσέλθετε για το ευχαριστιακό δείπνο. Ότι δηλαδή αυτή είναι η περίσταση που πρέπει να επιλέγει ο άνθρωπος για να φέρει το κατάλληλο ένδυμα, εκείνο που θα αναδεικνύει την αληθινή ομορφιά του, την εικόνα του Θεού με την οποία έχει σφραγιστεί, και θα τον αξιώνει της χαράς και της πανήγυρης των αγίων του Θεού.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Ματθ. 22, 1-10.
2. Λουκ. 14, 16-24
3. Ματθ. 22, 7∙ Λουκ. 14, 21.
4. Ματθ. 22, 7.
5. Ματθ. 22, 10
6. Λουκ. 14, 21.
7. Πρβλ. Ιω. Χρυσοστόμου, Εις τον Ματθαίον, Ομιλ. ΞΘ΄, PG 58, 647.
8. Ρωμ. 2, 14
9. Ματθ. 15, 26.
10. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Προς Θεόδωρον μοναχόν, 14, εκδ. J. Dumortier, Jean Chrysostome. A Théodore, SC 117, Les éditions du cerf, Paris 1966, σ. 162, 29.
11. Αποκ. 3, 15.
12. Λουκ. 14, 24.
13. Ματθ. 22, 14.
14. Ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως, Ωρολόγιον το Μέγα, Αποστολική Διακονία της Ελλάδος, Εν Αθήναις 19704, σ. 518.
15. Πρβλ. το αποδιδόμενο στον Ευάγριο Ποντικό κάτω από το όνομα του Νείλου του ασκητού, κατά το οποίο είναι «τρισάθλιος» ο νους εκείνος ο οποίος εγκαταλείπει το δείπνο της γνώσης του Κυρίου αλλά και εκείνος ο οποίος δεν έφερε κατάλληλο ένδυμα λογισμών για το δείπνο αυτό (Περί διαφόρων πονηρών λογισμών, PG 79, 1228A).
16. Γαλ. 3, 27.
πηγή:www.zoiforos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου