Η Σχολή της Χάλκης και τα τουρκικά «παιχνίδια»

του Νίκου Χειλαδάκη

Δημοσιογράφου - Συγγραφέα - Τουρκολόγου

Για άλλη μια χρονιά, (2009-2010), παρέμεινε κλειστή η Θεολογική Σχολή της Χάλκης παρά τις δηλώσεις πολλών Τούρκων επισήμων ότι θα υπάρξει κάποια φόρμουλα επαναλειτουργίας της. Ήδη εξετάστηκε ακόμα και το ενδεχόμενο να λειτουργήσει η Σχολή εκτός Τουρκίας και σαν έδρα της είχαν προταθεί η Αλεξανδρούπολη και η Σαμοθράκη.

.

ΤΗΝ ΕΚΛΕΙΣΑΝ ΓΙΑ ΤΟΝ …ΜΑΚΑΡΙΟ

Η Σχολή αυτή είχε ιδρυθεί το 1844 και αποτέλεσε επί πολλά χρόνια κέντρο και πραγματικός φάρος της ορθόδοξης χριστιανικής παιδείας. Η τουρκική χούντα όμως του στρατιωτικού πραξικοπήματος του 1971, έκρινε ότι η Σχολή αυτή θα αποτελούσε φυτώριο και άλλων… «Μακαρίων», και γι' αυτό είχε πάρει την αμετάκλητη απόφαση να κλείσει οριστικά και να μην επαναλειτουργήσει. Έτσι με κατευθυνόμενη απόφαση του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου της Τουρκίας, ( συνηθισμένο φαινόμενο στην τουρκική δικαιοσύνη), η Σχολή υπάχθηκε στον νόμο περί απαγόρευσης λειτουργίας ιδιωτικών Πανεπιστημίων και με αυτό το νομικίστικο τέχνασμα η τουρκική στρατιωτική χούντα του 1971 κατάφερε να κλίσει την Σχολή η οποία έκτοτε παρέμεινε κλειστή. Η απόφαση του κλεισίματος της ιστορικής Σχολής της Χάλκης είχε νούμερο Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου 5325 και έχει εκδοθεί, στις 8 Νοεμβρίου του 1971.

Πέρασαν πολλά χρόνια και μόλις στις 19 Οκτωβρίου 1997 επανήλθε για πρώτη φορά στο προσκήνιο το ζήτημα της επαναλειτουργίας της Σχολής. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είχε πάει τότε στις ΗΠΑ και στις συναντήσει που είχε με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον και την σύζυγο του Χίλαρι, είχε πάρει την ρητή διαβεβαίωση και υπόσχεση ότι η Σχολή θα άνοιγε τον δυνατόν συντομότερο. Πέρασαν πολλά χρόνια και από τότε και όπως όλοι γνωρίζουμε δεν έγινε τίποτα.

.

ΤΑ ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

Τον Φεβρουάριο του 1998 μετέβη στις ΗΠΑ ο τότε Τούρκος πρωθυπουργός, Μεσούτ Γιλμάζ, λίγους μήνες δηλαδή μετά την επίσκεψη του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Στην Τουρκία επειδή γνώριζαν ότι ένα από τα θέματα που θα έθιγε ο Αμερικανός πρόεδρος στον Γιλμάζ θα ήταν η επαναλειτουργία της Χάλκης, ήδη ορισμένοι πολιτικοί κύκλοι εξέταζαν τα πιθανά ανταλλάγματα πού θα έβαζαν στην τράπεζα των συζητήσεων γι’ αυτό το θέμα. Προς τον σκοπό αυτό συγκροτήθηκε τότε μια κοινοβουλευτική επιτροπή υποστήριξης τής μουσουλμανικής μειονότητας της Δυτικής Θράκης. Παρ’ όλα αυτά ο Γιλμάζ γύρισε από τις ΗΠΑ και η Σχολή παρέμεινε κλειστή

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1999 επισκέπτεται τις ΗΠΑ ο Τούρκος πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετσεβίτ, μια επίσκεψη που συνέπιπτε με μια πολύ κρίσιμη περίοδο για την Τουρκία στην εσωτερική και εξωτερική της πολιτική. Τον Ετσεβίτ στις ΗΠΑ συνόδευαν περίπου 70 Τούρκοι δημοσιογράφοι από όλα σχεδόν τα τουρκικά ΜΜΕ. Ένα από τα θέματα που συζήτησε ο Ετσεβίτ με τους Αμερικανούς και τον πρόεδρο Κλίντον ήταν το άμεσο άνοιγμα της θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Οι Αμερικανοί θεωρούσαν ότι είχε έρθει η κατάλληλη στιγμή για να εκπληρώσουν την υπόσχεση τους προς τον Πατριάρχη. Ποια ήταν η απάντηση του Ετσεβίτ παρουσία και του Ισμαήλ Τζεμ, ; «Το θέμα αυτό θα εξεταστεί στα πλαίσια της τουρκικής νομοθεσίας και θα δούμε τι μπορούμε να κάνουμε». Φυσικά δεν έγινε τίποτα.

Τρία χρόνια μετά η γνωστή τουρκική εφημερίδα, Σταρ, (πρωτοσέλιδο δημοσίευμα 18/12/2001), έγραφε : «Η μόνη πιθανότητα με την οποία θα είναι δυνατόν να ξαναλειτουργήσει αυτή η Σχολή, που έχει βγάλει περί τους 12 Ρωμιούς μητροπολίτες και τον σημερινό Πατριάρχη, είναι να λειτουργήσει κάτω από τα στενά πλαίσια των τουρκικών νομών και του τουρκικού εκπαιδευτικού συστήματος για τις θεολογικές σχολές».

.

Η ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΕΡΝΤΟΓΑΝ

Τον Οκτώβριο του 2002 εκλέγετε η νέα ισλαμική κυβέρνηση του Ταΐπ Ερντογάν. Όλοι έλπιζαν τώρα ότι κάτι θα άλλαζε στην στάση της Τουρκίας. Γρήγορα όμως απογοητευτήκαν οικτρά.

Στις 8 Σεπτεμβρίου του 2003 γίνονταν γνωστή από τον τουρκικό τύπο η εξωφρενική απαίτηση του Τούρκου πρωθυπουργού, Ταϊπ Ερντογάν, να επαναλειτουργήσει το παλιό οθωμανικό τέμενος που βρίσκεται κάτω από την Ακρόπολη και σήμερα είναι μουσείο, για αντάλλαγμα στην επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, ( δημοσίευμα Χουριέτ). Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το τουρκικό δημοσίευμα, ο Τούρκος πρωθυπουργός στην τελευταία επίσκεψη του οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στην Άγκυρα, παρουσία των δικηγορών του και του Έλληνα επιχειρηματία Θεόδωρου Αγγελόπουλου, ανέφερε, «Θέλετε να ανοίξουμε την Θεολογική Σχολή της Χάλκης, αλλά εσείς δεν κάνετε κάποιο αντισταθμιστικό βήμα. Για παράδειγμα γιατί δεν προχωρείτε στην επαναλειτουργία του Οθωμανικού τεμένους, Μουσταφά Βοϊβόντα, στο κέντρο της Αθήνας, εν όψει και των Ολυμπιακών αγώνων του 2004;».

Ο Τούρκος πρωθυπουργός, σύμφωνα με την Χουριέτ, εξέφρασε την επιθυμία για την μετά από 182 χρόνια επαναλειτουργία του ιστορικού Οθωμανικού τεμένους που βρίσκεται στην περιοχή του Μοναστηρακίου κάτω από την Ακρόπολη και το οποίο έχει ανακαινιστεί και λειτουργεί σαν Μουσείο. Ο Ερντογάν δεν παρέλειψε να θέσει και θέματα της μουσουλμανικής μειονότητας της Δυτικής Θράκης, όπως η εκλογή του μουφτή της Ξάνθης, ενώ ζήτησε να προχωρήσει η Ελλάδα στην επίλυση των προβλημάτων της μειονότητας σαν αντισταθμιστικό βήμα για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.

Τέλος ο Τούρκος πρωθυπουργός επέμενε ότι η επαναλειτουργία της Χάλκης θα πρέπει να γίνει υπό τον έλεγχο του «Ανωτάτου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου» της Τουρκίας και να υπάγεται στον έλεγχο των τουρκικών πανεπιστημίων.

.

Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΦΑΡΣΑ

Έτσι το θέμα παρέμεινε ως είχε για να ξαναέρθει στο προσκήνιο το Σεπτέμβριο του 2004. Σύμφωνα με δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδα Μιλιέτ, στην Χάλκη γίνονταν οι τελευταίες προετοιμασίες ούτως ώστε όλα να είναι έτοιμα για να λειτουργήσει η ιστορική Σχολή στην νέα εκπαιδευτική χρόνια. Μάλιστα η τουρκική εφημερίδα επισήμαινε ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα, σύμφωνα με δηλώσεις των ίδιων των Ρωμιών κληρικών, στην εξεύρεση σπουδαστών για το πρώτο έτος γιατί το ελληνορθόδοξο ποίμνιο της Κωνσταντινούπολης έχει συρρικνωθεί στα 1.500 περίπου άτομα. Για τον λόγο αυτό, όπως αναφέρονταν, σκέφτονταν σοβαρά την «εισαγωγή» σπουδαστών από το εξωτερικό. Υπήρχε έντονο ενδιαφέρων από πολλούς φοιτητές θεολογικών σχολών να πάνε να φοιτήσουν στην ιστορική Σχολή. Μέσα στον χώρο της Σχολής παρατηρείτο οργασμός καθώς καθαρίζονταν οι τάξεις, διορθώνονταν όλες οι πλευρές τις Σχολής, ενώ οι κηπουροί έδιναν τον καλύτερο εαυτό τους έτσι ώστε η Σχολή να είναι στην καλύτερη της κατάσταση όταν θα ανοίξει και επίσημα τους επόμενους μήνες, όπως αναφέρονταν με έμφαση.

Εκείνες τις μέρες γίνονταν γνωστό και από το τουρκικό κανάλι NTV και τον διπλωματικό του συντάκτη, Ιντίλ Γκιουνγκιόρ, ότι το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών σε συνεργασία με το τουρκικό υπουργείο Παιδείας, είχαν ήδη καταρτίσει νομοσχέδιο για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Βάσει των πληροφοριών του τουρκικού καναλιού, για την επαναλειτουργία της Σχολής έπρεπε να ξεπεραστούν όλα τα νομικά εμπόδια που υπήρχαν από τις προηγούμενες τουρκικές κυβερνήσεις. Έτσι τα δυο αρμόδια υπουργεία, δηλαδή το Εξωτερικών και της Παιδείας, αποφάσισαν σε συνεργασία να συντάξουν ένα καινούργιο νομοσχέδιο που θα επιτρέψει την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, που παραμένει κλειστή από το 1971.

Φυσικά, ούτε νομοσχέδιο συνέταξαν ποτέ, ούτε έγινε κάποια ουσιαστική κίνηση για να ανοίξουν ξανά οι πόρτες της Σχολής.

www.zoiforos.gr