«Ολοι ρωτάνε για να επιβεβαιώσουν αυτά που νομίζουν βλακωδώς ότι γνωρίζουν»

Ο κοινωνιολόγος και λογοτέχνης Ανδρέας Κουζέλης αναλύει το τι σημαίνει αντιρατσιστική προσέγγιση θεμάτων αναπηρίας

Ο πλέον αιρετικός «επώνυμος» πολίτης με αναπηρία υποδεικνύει τον δύσκολο δρόμο για την κοινωνική χειραφέτηση

Ο πλέον επώνυμος άνθρωπος με αναπηρία που τίμησε ως “ζωντανό βιβλίο” την λεγόμενη Ζωντανή Βιβλιοθήκη που πραγματοποιήθηκε Σάββατο 10 Ιουλίου στο πάρκο Γουδή είναι ο διακεκριμένος συγγραφέας με τετραπληγία Ανδρέας Κουζέλης. Αν κρίνουμε από τα όσα μας εκμυστηρεύτηκε μετά το πέρας της εμπειρίας του, η παρουσία της κοινωνικής ατζέντας της αναπηρίας στον ακτιβιστικού χαρακτήρα νεοεμφανισθέντα πειραματισμό προξένησε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και γέννησε ξέχωρες δυνατότητες και προοπτικές.

Καταρχάς δύο λόγια για τον Α. Κουζέλη: Υπήρξε αθρογράφος/αναλυτής του μηνιαίου ένθετου ΑΝΑΜΕΣΑ της Ελευθεροτυπίας, πρώτου περιοδικού στον ημερήσιο τύπο που ασχολήθηκε αποκλειστικά με θέματα αναπηρίας (το 2000). Εχει στο ενεργητικό του τρία πολύ ενδιαφέροντα βιβλία – κατά σειρά : ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΟΝΕΙΡΟΥ το 1998, ΗΤΤΑ το 2000 και ΚΑΤΑΠΑΚΤΗ το 2002 – που έχουν λάβει πλήθος εγκωμιαστικών σχολίων. Ιδιαίτερα η ΗΤΤΑ του που αποτελεί ύμνο στην γυναικεία υπόσταση και αποθέωση των βασικών φεμινιστικών αρχών και κριτηρίων, έχει χρησιμοποιηθεί ακόμα και ως υλικό αντιρατσιστικής εκπαίδευσης σε πανεπιστημιακά τμήματα. Με την παράλληλη ιδιότητα του εκδότη ο Κουζέλης παρενέβη τα τελευταία πέντε χρόνια στα δρώμενα του τόπου όπου διαμένει (Χολαργός), το περιοδικό του ΠΕΡΙ - ΚΛΕΟΥΣ θεωρείται και είναι ένα εκ των εκλεκτότερων/ποιοτικότερων αυτοδιοικητικών περιοδικών που έχουν κυκλοφορήσει.

Ωριμάζοντας τον κύκλο της αυτοδιοικητικής παρέμβασης ο χαρισματικός εκδότης και συγγραφέας, έχει το τελευταίο χρονικό διάστημα εστιάσει στην αποδόμηση των κυρίαρχων ρατσιστικών στερεοτύπων που αφορούν την αναπηρία και τους ανθρώπους με αναπηρία, χρησιμοποιώντας αμιγώς κοινωνιολογική ματιά και εργαλεία. Πτυχιούχος κοινωνιολόγος ο Α. Κουζέλης, επιχειρεί να θέσει σε αντικειμενική – μη συναισθηματική βάση, όλα όσα συνθέτουν το ρατσιστικό φαινόμενο έναντι των ανθρώπων που βιώνουν την συνθήκη της αναπηρίας.

Η τελευταία πτυχή της χαρισματικής προσωπικότητας του 42χρονου λογοτέχνη και επιστήμονα, ήταν αυτή που τον οδήγησε να αποδεχτεί την πρόσκληση για παρουσία στην Ζωντανή Βιβλιοθήκη ως Ζωντανό Βιβλίο. “Ηθελα να αξιοποιήσω τον ενδιαφέροντα – γιατί όχι; - πειραματισμό της ζωντανής επαφής με ανώνυμο κόσμο, ώστε να έχω ζωντανή εμπειρία από το πως οι άνθρωποι νομίζουν ότι διαβάζουν την αναπηρία όταν ένας κατά συνθήκιν εκπρόσωπός της στέκεται ενώπιόν τους. Ο τρόπος ανάγνωσης των κοινωνικών φαινομένων καθορίζεται επί της ουσίας από τα ερωτήματα βάσης που τίθενται. Το τι διαβάζουμε , το τι κατανοούμε, είναι το τι ρωτάμε”. Επί της βασικής αρχής κατανόησης , λοιπόν, τα συμπεράσματα του Κουζέλη είναι κάτι παραπάνω από σαφή: “Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ρωτάνε για να μάθουν αλλά για να επιβεβαιώσουν αυτά που νομίζουν ότι ξέρουν.

Με εξαίρεση , ίσως, κάποιους νέους που θέλουν να μάθουν αλλά δεν γνωρίζουν το πως”. “Πολλά αν όχι όλα τα ερωτήματα – το ζουμί της ανάλυσης του χαρισματικού λογοτέχνη και κοινωνιολόγου – έχουν υποβληθεί στους ερωτώντες ως δικά τους από την κυρίαρχη ρητορική και την πλημμυρίδα στερεοτύπων που αναπαράγουν τα ΜΜΕ”. Ο Κουζέλης μας εκμυστηρεύεται ενδεικτικές περιπτώσεις/παραδείγματα αποδεικτικά του ισχυρισμού του με την έκκληση να μην αναφερθούμ σε αυτά για λόγους αρχής, προφανώς η έκκλησή του γίνεται αποδεκτή.

Το διά ταύτα από την μικρή συζήτησή μας με τον Ανδρέα Κουζέλη έχει κρίσιμο ενδιαφέρον, το μεταφέρουμε ως έχει : “Ο αγώνας του αποστιγματισμού, πρέπει να εστιάζει στην ανατροπή της κυρίαρχης ρητορικής που επιβάλλει τα βασικά ερωτήματα κοινωνικής κατανόησης. Ο απελευθερωτικός , αντιρατσιστικός τρόπος και λόγος πρέπει με κάθε τρόπο να διεισδύσει στα κυρίαρχα ΜΜΕ, όχι ως τύπος αλλά ως ουσία. Οι ακτιβιστικού χαρακτήρα παράλληλες/παράπλευρες διαδρομές ή παρεμβάσεις όπως η Ζωντανή Βιβλιοθήκη, προσφέρουν μιa ζωντανή πρώτη ύλη για το που ακριβώς βρισκόμαστε, το πόσο μακριά πρέπει ακόμα να τραβήξουμε. Είναι χρησιμότατες, αρκεί να γίνει σαφές ότι δεν συνιστούν επ’ ουδενί στρατηγική αλλά διαδικασία ανταλλαγής και οριοθέτησης γνώσης , απαραίτητη για τον μετέπειτα σχεδιασμό στρατηγικής ”.

Το συμπέρασμα/υπόδειξη του συγγραφέα και κοινωνιολόγου απευθύνεται σε όλους όσοι έχουν επισταμένα (όχι συγκυριακά) ασχοληθεί με θέματα αναπηρίας, δεδομένης δε της πολυετούς σχέσης του με την δημόσια επικοινωνία πάντα επί της συγκεκριμένης θεματικής, καλό είναι να διαβαστεί σε βάθος από τους κάθε λογής “όψιμους”. Από όσους τουλάχιστον διαθέτουν τις δυνατότητες να το κατανοήσουν.

www.enet.gr