Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

ΒΑΣ. Χ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

Ἀπὸ «Θρησκευτικὴ καὶ Ἠθικὴ Ἐγκυκλοπαιδεία», τόμ. 2ος, Ἀθῆναι 1963.

Πληροφορίαι ἐκ τῆς Καινῆς Διαθήκης

Ὁ Ἀνδρέας ἦτο εἷς τῶν δώδεκα μαθητῶν τοῦ Κυρίου καὶ ἀδελφὸς τοῦ Ἀπ. Πέτρου. Ἀμφότεροι ἦσαν τέκνα τοῦ Ἰωνᾶ, ἁλιεῖς τὸ ἐπάγγελμα καὶ συνεργαζόμενοι ἐν τῷ αὐτῷ πλοίῳ. Κατήγοντο ἐκ τῆς Βηθσαϊδᾶ, κειμένης ἐπὶ τῆς δυτικῆς ὄχθης τῆς λίμνης τῆς Τιβεριάδος, ἐκ τῆς ὁποίας κατήγετο καὶ ὁ Ἀπ. Φίλιππος (Ἰω. α' 45). Τὸ ὄνομα τῶν Ἀποστόλων τούτων εἶναι ἑλληνικόν, ἀπαντώμενον παρ' Ἡροδότῳ, Παυσανίᾳ, Πλουτάρχῳ καὶ παρ' ἄλλοις. Οἱ Ἰουδαῖοι ἀπὸ τῆς κατακτήσεως τῆς Παλαιστίνης ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων διὰ τοῦ Μ. Αλεξάνδρου ἐλάμβανον ἑλληνικὰ ὀνόματα ἢ τὰ ἰουδαϊκὰ μετέτρεπον καταλλήλως εἰς ἑλληνικὰ (Ἰάσων, Ἰώσηπος -ἀντὶ Ἰωσήφ, Μενέλαος-, ὡς καὶ οἱ ἑπτὰ διάκονοι τῆς ἐν Ἱερουσαλὴμ Ἐκκλησίας εἶχον ἑλληνικὰ ὀνόματα, Φίλιππος, Πρόχορος, Νικάνωρ, Τίμων, Παρμενᾶς, Νικόλαος, Στέφανος). Πιθανὸν διὰ τὴν ἑλληνικότητα τοῦ ὀνόματος ἐζήτησαν οἱ Ἕλληνες, οἱ θελήσαντες νὰ ἴδουν τὸν Κύριον, ἀπὸ τὸν Φίλιππον καὶ τὸν Ἀνδρέαν, ὅπως εἰσαγάγουν αὐτοὺς πρὸς τὸν Κύριον (Ἰω. Ἰβ' 20).

Περὶ τοῦ Ἀνδρέου παρέχονται οὐκ ὀλίγαι πληροφορίαι ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις, καὶ μάλιστα ἐν τῷ κατὰ Ἰωάννην. Ἀμφότεροι οἱ ἀδελφοὶ Ἀνδρέας καὶ Πέτρος, φύσει εὐσεβεῖς, εἶχον χρηματίσει μαθηταὶ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ, παρακολουθοῦντες τὰ κηρύγματα αὐτοῦ. Ὅταν ὁ Ἰωάννης εἶδε τὸν Ἰησοῦν μετὰ τὸ βάπτισμα καὶ εἶχε πλησίον του δύο μαθητάς του, τὸν Ἀνδρέαν καὶ τὸν Ἰωάννην, δεικνύει πρὸς αὐτοὺς τὸν Κύριον, λέγων : «Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ». Οἱ λόγοι τοῦ Βαπτιστοῦ ἔκαμαν ἐντύπωσιν μεγάλην εἰς τοὺς δύο μαθητάς, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὴν συνέχειαν τῆς διηγήσεως. Οἱ δύο μαθηταὶ ἀκολουθοῦν τὸν Ἰησοῦν οὐχὶ μὲ τὴν πρόθεσιν νὰ γίνουν μαθηταί του, ἀλλὰ νὰ ὁμιλήσουν μὲ αὐτὸν καὶ νὰ ἐννοήσουν ἐξ ἰδίας πείρας ποῖος ἦτο ὁ Ἰησοῦς. Ὁ Κύριος, ἀκούσας τὰ βήματά των καί, ὡς καρδιογνώστης, ἐννοήσας τὰς προθέσεις των, στρέφεται καὶ λέγει εἰς αὐτούς: «τί ζητεῖτε; οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ• ραββί, (ὃ λέγεται μεθερμηνευόμενον διδάσκαλε), ποῦ μένεις; λέγει αὐτοῖς• ἔρχεσθε καὶ ὄψεσθε» (Ἰω. α' 39-41). Οἱ μαθηταὶ δὲν ἠθέλησαν νὰ ὁμιλήσουν μετὰ τοῦ Κυρίου καθ' ὁδόν, ἀλλὰ κατ' ἰδίαν, διότι ἐπεδίωκον νὰ γνωρίσουν καλῶς αὐτόν, τὸν ὁποῖον ὁ Βαπτιστὴς ἐχαρακτήριζεν ὡς ἀνώτερόν του καὶ ὡς ἀμνόν. Ποῦ ἔμενεν ὁ Κύριος, ἐκεῖ εἰς τὰ περίχωρα τοῦ Ἰορδάνου, εἶναι ἄγνωστον. Πιθανόν, ὅπου ἔμενον ὅλοι ὅσοι ἔτρεχον πανταχόθεν καὶ ἐβαπτίζοντο ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου ἐν τῷ Ἰορδάνῃ, ἤτοι εἴτε εἰς τὴν ὕπαιθρον, εἴτε εἰς οἶκόν τινα τῶν παρακειμένων χωρίων. Ἡ ὥρα ἦτο ὡσεὶ δεκάτη, ἤτοι τέσσαρες μ. μ., ὅταν οἱ μαθηταὶ μετέβησαν εἰς τὴν κατοικίαν τοῦ Κυρίου. Περὶ τίνος συνωμίλουν κατὰ τὰς ὥρας τῆς μετὰ τοῦ Κυρίου διαμονῆς των, δὲν λέγει ὁ εὐαγγελιστής, προσθέτει δὲ μόνον : «ἦν Ἀνδρέας, ὁ ἀδελφὸς Σίμωνος Πέτρου εἷς ἐκ τῶν δύο τῶν ἀκουσάντων παρὰ Ἰωάννου καὶ ἀκολουθησάντων αὐτῷ». Ὁ ἄλλος, κατὰ πᾶσαν πιθανότητα, εἶναι ὁ Ἰωάννης, ὁ καὶ διηγούμενος μὲ τόσας λεπτομερείας τὰ τῆς συναντήσεως, ἀφοῦ πεντήκοντα ἔτη μετὰ τὴν συνάντησιν ἐνθυμεῖται, ὅτι ἦτο ὥρα ὡσεὶ δεκάτη, ὑποτιθεμένου ὅτι τὸ εὐαγγέλιον του συνέγραψε περὶ τὸ 80. Κατὰ τὴν συνήθειάν του ὅμως ἐν ὅλῳ τῷ Εὐαγγελίῳ του, ἀποσιωπᾶ καὶ ἐνταῦθα τὸ ὄνομά του. Ἐν συνεχείᾳ ὁ εὐαγγελιστὴς διηγεῖται, ὅτι τὴν ἄλλην ἡμέραν ὁ Ἀνδρέας εὑρίσκει τὸν ἀδελφόν του Πέτρον καὶ ὁδηγεῖ αὐτὸν εἰς τὸν Ἰησοῦν. Οὕτως ὁ Ἀνδρέας ὁ πρωτόκλητος γίνεται ἡ αἰτία τῆς πρώτης συναντήσεως τοῦ Κυρίου μετὰ τοῦ Πέτρου, τοῦ ἀναδειχθέντος κορυφαίου τῶν Ἀποστόλων, ἀλλὰ καὶ τοῦ συμπολίτου του Φιλίππου, διότι ἐν συνεχείᾳ ἀναγινώσκομεν τὴν ὑπὸ τοῦ Κυρίου κλῆσιν τοῦ Φιλίππου καὶ τοῦ Ναθαναὴλ ἢ Βαρθολομαίου. Οὕτως ἐξηγεῖται διατὶ ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις παρουσιάζεται ὁ Ἀνδρέας συνδεδεμένος μετ’ ἰδιαιτέρας φιλίας μετὰ τοῦ Φιλίππου. Ἀλλ' ἡ συνάντησις, καὶ πρώτη γνωριμία αὕτη, δὲν ἀπετέλει τὴν ὁριστικὴν κλῆσιν των ὡς μαθητῶν, διότι ὁ Κύριος δὲν ἤρχισε τὴν δημοσίαν αὐτοῦ δρᾶσιν εἰ μὴ μόνον μετὰ τὴν σύλληψιν καὶ φυλάκισιν τοῦ Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ (Ματθ. δ' 12, Μάρκ. α' 14). Μετὰ τὴν σύλληψιν λοιπὸν τοῦ Ἰωάννου γίνεται ἡ ὁριστικὴ κλῆσις τοῦ Πέτρου καὶ τοῦ Ἀνδρέου, ὅταν εὗρεν ὁ Κύριος αὐτοὺς παρὰ τὴν λίμνην τῆς Γαλιλαίας καὶ εἶπεν εἰς αὐτοὺς: «δεῦτε ὀπίσω μου, καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων. Οἱ δὲ ἀφέντες τὰ δίκτυα ἠκολούθησαν αὐτῷ» (Ματθ. δ' 18, Μάρκ. α' 16, Λουκ. ε' 1-11).






Ὁ Ἀνδρέας ἐμφανίζεται ἀκολούθως ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις εἰς τὰς ἑξῆς περιπτώσεις. Ἐν Μάρκ. α' 29, ἀναγινώσκομεν, ὅτι, ἐν Καπερναοὺμ μετέβη ὁ Κύριος εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ Πέτρου καὶ Ἀνδρέου μετὰ τῶν δύο ἄλλων ἀδελφῶν Ἰωάννου καὶ Ἰακώβου, ἵνα θεραπεύσῃ τὴν ἀσθενοῦσαν πενθερὰν τοῦ Πέτρου. Ἀπὸ τὸ χωρίον τοῦτο συνάγεται, ὅτι ὁ Ἀνδρέας καὶ ὁ Πέτρος συγκατώκουν ἐν Καπερναοὺμ παρὰ τὴν λίμνην τῆς Γαλιλαίας, ἔνθα καὶ ἤσκουν ἄλλοτε τὸ ἐπάγγελμα τοῦ ἁλιέως (Μάρκ. α' 29.). Ἀκολούθως, κατὰ τὴν τέλεσιν τοῦ θαύματος τῆς διατροφῆς τῶν πεντακισχιλίων, οἱ δύο φίλοι Ἀνδρέας καὶ Φίλιππος παρουσιάζονται συζητοῦντες τὸ ζήτημα τῆς διατροφῆς τόσου πλήθους ἀκροατῶν ἐν τῇ ἐρήμῳ. Τότε ὁ μὲν Φίλιππος ἀνακοινοῖ εἰς τὸν Κύριον, ὅτι ἔχουν διακόσια μόνον δηνάρια, «διακοσίων δὲ δηναρίων ἄρτοι οὐκ ἀρκοῦσιν αὐτοῖς, ἵνα ἕκαστος βραχύ τι λάβῃ», ὁ δὲ Ἀνδρέας ὅτι: «ἔστι παιδάριον ὧδε, ὃς ἔχει πέντε ἄρτους κριθίνους καὶ δύο ὀψάρια• ἀλλὰ ταῦτα τί ἐστιν εἷς τοσούτους;» Καὶ οἱ δύο μαθηταί, ὡς φίλοι, δεικνύουν τὴν αὐτὴν ἀπορίαν καὶ τὰς αὐτὰς διαθέσεις, σκεπτόμενοι ἀκόμη ὡς κοινοὶ θνητοὶ καὶ μὴ γνωρίζοντες ὅτι πλησίον των ἦτο ὁ παντοδύναμος Κύριος, δι' οὗ τὰ πάντα ἐγένοντο ἐκ τοῦ μηδενὸς καὶ ὁ ὁποῖος πρὸ ὀλίγου εἶχε μεταβάλει ἐνώπιον των τὸ ὕδωρ εἰς οἶνον ἐν Κανᾷ (Ἰω. α' 3, στ' 5 - 9). Πάλιν οἱ δύο φίλοι, ὁ Ἀνδρέας καὶ ὁ Φίλιππος, λαμβάνουν ἐνεργὸν μέρος κατὰ τὴν συνάντησιν τοῦ Κυρίου μετὰ τῶν Ἑλλήνων. Οἱ προσήλυτοι οὗτοι Ἕλληνες δὲν ἐτόλμησαν νὰ πλησιάσουν τὸν Κύριον μόνοι, ἀλλ' ἐζήτησαν τὴν μεσολάβησιν τοῦ Φιλίππου, ὅν φαίνεται ἐγνώριζον. Ὁ Φίλιππος ὅμως ὡσαύτως διστάζει νὰ συμμορφωθῇ πρὸς τὴν θέλησίν των καὶ ζητεῖ τὴν συνδρομὴν τοῦ Ἀνδρέου. Τότε ὁμοῦ «Ἀνδρέας καὶ Φίλιππος», κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον, ἀνακοινοῦν εἰς τὸν Κύριον τὴν ἐπιθυμίαν τῶν Ἑλλήνων ὅπως ἴδουν αὐτόν (Ἰω. ιβ' 20-23).

Ἐκ τῶν δώδεκα μαθητῶν τρεῖς, ὁ Πέτρος ὁ Ἰάκωβος καὶ ὁ Ἰωάννης, ἀπετέλουν τὸν στενώτερον οὕτως εἰπεῖν περὶ τὸν Κύριον κύκλον, διότι τούτους τοὺς τρεῖς μόνον εἶχε μεθ' ἑαυτοῦ κατὰ τὴν Μεταμόρφωσιν, κατὰ τὴν ἀνάστασιν τῆς θυγατρὸς τοῦ Ἰαείρου καὶ κατὰ τὴν προσευχήν του ἐν Γεθσημανῇ. Ἀλλ' ὁ Μᾶρκος, ἐν ιγ' 3, ὅταν ὁ Κύριος προεφήτευσε τὴν μέλλουσαν καταστροφὴν τῆς Ἱερουσαλήμ, παρουσιάζει μαζὶ μὲ τοὺς τρεῖς καὶ τὸν Ἀνδρέαν ἐρωτῶντα περὶ τοῦ χρόνου καθ' ὅν ἔμελλον νὰ γίνουν ταῦτα. Προσετέθη βεβαίως καὶ ὁ Ἀνδρέας, διότι αὐτὸς καὶ ὁ ἀδελφός του Πέτρος, καὶ οἱ δύο ἀδελφοὶ Ἰάκωβος καὶ Ἰωάννης, ἦσαν οἱ τέσσαρες πρῶτοι κληθέντες ὑπὸ τοῦ Κυρίου ἵνα ἀκολουθήσουν αὐτόν.

Ἐν τοῖς καταλόγοις τῶν μαθητῶν, ὁ Ἀνδρέας συγκαταριθμεῖται συνήθως μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ του Πέτρου ἢ μετὰ τῶν τριῶν μαθητῶν, οἵτινες ἀπετέλουν τὸν στενώτερον κύκλον τῶν μαθητῶν περὶ τὸν Ἰησοῦν (Ματθ. ι' 2, Μάρκ. γ' 14, Λουκ. στ' 12, Πράξ. α' 13). Διὰ τελευταίαν φορὰν ἀναφέρεται ὁ Ἀνδρέας ἐν ταῖς Πράξεσι τῶν Ἀποστόλων, μετὰ τὴν ἀνάληψιν τοῦ Κυρίου, ὅτε οἱ ἕνδεκα μαθηταὶ συνεκεντρώθησαν εἰς τὸ ὑπερῶον ἐν Ἱερουσαλήμ, ὅπου «πάντες ἦσαν προσκαρτεροῦντες ὁμοθυμαδὸν τῇ προσευχῇ σὺν γυναιξὶ καὶ Μαριὰμ τῇ μητρὶ τοῦ Ἰησοῦ καὶ σὺν τοῖς ἀδελφοῖς αὐτοῦ» (α' 13-14).

Περί τῆς, μετὰ τὴν ἐπιφοίτησιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δράσεως τοῦ Ἀποστόλου 'Ανδρέου οὐδὲν ἐν τῇ Κ. Διαθήκῃ ἀναφέρεται, ἀλλ' ὅλαι αἱ σχετικαὶ πληροφορίαι στηρίζονται εἰς τὴν Παράδοσιν, εἴς τινα ἀπόκρυφα βιβλία, ἰδίως τοῦ αἱρετικοῦ Λευκίου, εἰς τοὺς ἱστορικοὺς Εὐσέβιον καὶ Νικηφόρον καὶ εἰς τὸν μοναχὸν Ἐπιφάνιον, ἀκμάσαντα περὶ τὸν Ι’ αἰῶνα καὶ συγγράψαντα «Περὶ τοῦ βίου, τῶν πράξεων καὶ τῆς τελευτῆς τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου τοῦ πρωτοκλήτου» (PG 120, 216).

www.myriobiblos.gr