Η τρομοκρατία της κατανάλωσης - Η κατανάλωση της καταστολής

Από τη ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΑΓΚΟΥ

Ο νέος χώρος της Ελενας Παπαδοπούλου ανανεώνει τη σχέση μας με το κτίριο της οδού Επικούρου και την κεντρική γκαλερί του Ανδρέα Μελά «ΑΜΠ», αφού δηλώνει, μέσα από την πρώτη διοργάνωση, ότι προχωρεί στο σήμερα, αφήνοντας πίσω τις μνήμες της φόρμας της δεκαετίας 1970.

Βοηθοί της Κλερ Φοντέν, ενώ γράφουν στον τοίχο της γκαλερί με χιλιάδες σπιρτόξυλα τη λέξη «Consumption» (κατανάλωση) Η έκθεση «Κατανάλωση» της ready made καλλιτέχνιδας Κλερ Φοντέν αναπτύσσει ένα εικαστικό «δρώμενο» γύρω από τις σύγχρονες συνθήκες διαβίωσης, όπου η κατανάλωση έχει γίνει η κύρια δραστηριότητά μας αλλά και η προσωπική μας μοίρα.

Το σκεπτικό της, ότι η καταστολή δείχνει καθημερινά τη σκληρότητα και την αυθαιρεσία της απέναντι σε κάθε χειρονομία, ότι ζούμε την αβεβαιότητα και την καταπίεση και ότι βιώνουμε έναν νέο τύπο μοναξιάς που, ίσως, δεν είχε υπάρξει ποτέ πριν, την ωθεί σε έργα δραστικά. Σε ένα παλαιότερο κείμενό της του 2005, η Κλερ Φοντέν γράφει: «... θα χρειαστεί να πληρώσουμε ένα σκληρό αντίτιμο για τη δυτική υποχώρηση της ταυτότητας, τον φόβο της εγγύτητας, τον κοινό-ευρωπαϊσμό και τις γνωματεύσεις που ενοικιάζονται στις εφημερίδες και στις οθόνες της τηλεόρασης. Θα βιώσουμε ένα είδος φτώχειας, που θα μας θυμίζει τις χειρότερες αναμνήσεις μας, μια φτώχεια όχι συνδεδεμένη με την οικονομική κρίση, αλλά πολύ πιο ερημωτική. Μια φτώχεια δυνατοτήτων, που ήδη ροκανίζει τα άκρα της πολιτικής».

Στον τοίχο τής γκαλερί η λέξη «κατανάλωση» έχει κατασκευαστεί από την καλλιτέχνιδα και τους βοηθούς της με χιλιάδες σπιρτόξυλα. Ο θεατής βλέπει τη λέξη δίχως, πιθανώς, να γνωρίζει ότι για να γραφτεί χρειάστηκε μια φουλ βδομάδα εντατικής δουλειάς για πολλούς ανθρώπους, μια σωματική προσπάθεια που έμμεσα περιγράφει την εργατική παραγωγή. Εργα της Φοντέν, όπως «Το γλυπτό της ύφεσης», όπου η ηλεκτρική σκούπα ρουφάει τον μετρητή του γκαζιού μέχρι να τον μηδενίσει και να σβήσει εντελώς την απόδειξη της κατανάλωσης ή το «Made in USA», ένα σχέδιο με καπνό του 2004, που παίρνει τον τίτλο του από τη διάσημη ταινία του 1966 του Γκοντάρ, όπου η Αννα Καρένινα προφέρει αρκετές φορές την πρόταση: «Δεν έχω λόγια να σας πω πόσο μισώ την αστυνομία», είναι ενδεικτικά του ενδιαφέροντός της για τον σχολιασμό των κοινών ζητημάτων.

Εξαιρετική καλλιτέχνις του χρόνου μας, αρκεί ο θεατής να βαθύνει σε ό,τι αισθάνεται βλέποντας τα έργα, τα οποία ούτως ή άλλως προκαλούν συγκίνηση. Εκείνο, ωστόσο, που κεντρίζει είναι το βλέμμα της γυναίκας αυτής στα πράγματα, στις καταστάσεις που βιώνουμε, στη διορατικότητά της. Σας θυμίζω το έργο που είχε εκτεθεί στην Αθήνα πριν από μερικά χρόνια σαν μέρος του Νο solid crystal, το σήμα με νέον «Foreigners Everywhere», που αναφερόταν στον ξένο ως δείγμα μιας γενικευμένης κατάστασης.

Ο ένστολος και ο κόσμος του δρόμου και του μετρό αποτελούν κινητήριο δύναμη, ξεκάθαρα αφηγηματική στη δουλειά τού Μίλτου Μιχαηλίδη. Ο καλλιτέχνης, ζωγράφος άριστος που δεν αφήνεται στις δεξιοτεχνίες του, παρακολουθεί τα πράγματα άγρυπνα και οργανώνει ένα ασφυκτικό κλειστοφοβικό περιβάλλον στο χώρο της γκαλερί «Μέδουσα» με «ευτυχισμένα» ζωγραφικά έργα, όπου ωραίες ξανθές και κήποι ανθίζουν, κυκλωμένοι από ένστολους με αντιασφυξιογόνες μάσκες.

Αναφερόμενος στο βιβλίο του Μπρετ Ιστον Ελις «Λιγότερο από το μηδέν», σχολιάζει την πραγματικότητα του δρόμου. Γράφει ο Ελις για τις εικόνες των ανθρώπων που τρελαίνονταν ζώντας στην πόλη, εικόνες γονιών τόσο πεινασμένων που έτρωγαν τα ίδια τα παιδιά τους, εικόνες νέων ανθρώπων που σήκωναν τα μάτια από την άσφαλτο και τυφλώνονταν από τον ήλιο.

Ο Μίλτος Μιχαηλίδης χρησιμοποιεί τον τίτλο του βιβλίου του Ελις 25 χρόνια μετά, ακριβώς για να δείξει ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει, αντίθετα, η ατμόσφαιρα του τότε είναι η Αθήνα τού σήμερα, ότι ο άνθρωπος παραμένει απολύτως αδιάφορος, άρα ανίκανος να αλλάξει τον κόσμο.

Μιλάμε για δύο εκθέσεις με καθαρά πολιτικοκοινωνικό περιεχόμενο και σύγχρονη εικαστική γραφή. *

Εδώ κι Εκεί

ΑΠΟ του Ψυρρή στο Κολωνάκι μεταφέρθηκε η γκαλερί Batagianni, που ανοίγει απόψε με έκθεση του Γιώργου Χατζημιχάλη.

Σε όροφο της οδού Ηρακλείτου 3, ο νέος χώρος δηλώνει μερικώς το ζήτημα των καιρών μας, σχετικά με την ανασφάλεια ιδιοκτητών και επισκεπτών στις γειτονιές της παλιάς Αθήνας.

ΛΙΓΑ χρόνια πριν, οι γκαλερίστες έψαχναν χώρο μεταξύ Ψυρρή και Μεταξουργείου, τώρα ονειρεύονται την επιστροφή στο κλασικό κέντρο που, προς το παρόν, μοιάζει ασφαλές. Αντε κανένα πορτοφόλι, καμιά τσάντα, άνευ ξυλοδαρμού.

ΠΡΟΣ το παρόν, ε, μην εφησυχάζουμε και πολύ.

ΟΤΑΝ έχεις υπάρξει αυτοκρατορία, τα κουτσοκαταφέρνεις στα χρόνια της λιτότητας χάρη στις υποδομές του παρελθόντος.

ΙΔΟΥ η Ισπανία, που δημιουργεί γεγονότα με ελάχιστα.

ΣΤΗ συνταγή της λιτότητας, λοιπόν, τα ισπανικά μουσεία, με σίγουρες εκθέσεις από τις μόνιμες συλλογές, που προσελκύουν το μεγάλο κοινό. Ο πάλαι ποτέ συλλέκτης βασιλιάς Φίλιππος είχε συγκεντρώσει μεγάλο αριθμό έργων του Ρούμπενς, τα οποία κατέχει το Πράδο και εκθέτει αυτό τον καιρό. Οσο για το μουσείο Πικάσο της Βαρκελώνης, οργάνωσε μια έκθεση που ερευνά τη σχέση Πικάσο (από τις συλλογές) και Ντεγκά (με ελάχιστα δάνεια έργων).

ΤΟ ΖΕΥΓΑΡΙ Πέπη Σβορώνου-Δημήτρης Κοκκινίδης συνεκθέτει από τις 9 Δεκεμβρίου στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς.

Η ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ που ταχυδρομήθηκε έχει έργο του συζύγου και μόνο.

ΑΧ αυτή η δημοκρατία των αρσενικών.

www.enet.gr