Στερεότυπες συμπεριφορές και Αυτισμός

Γράφει η ΕΦΗ ΜΑΡΚΟΥΛΑΚΗ Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Διαταραχών (American Psychiatric Association, 2007) ο αυτισμός ανήκει στην κατηγορία των Διαταραχών Αυτιστικού Φάσματος και η διάγνωση βασίζεται σε τρεις βασικές κατηγορίες με παρατηρήσιμα συμπτώματα: υπάρχει ποιοτική έκπτωση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της επικοινωνίας και περιορισμένες, επαναλαμβανόμενες και στερεότυπες μορφές συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων. Η στερεότυπη συμπεριφορά αφορά ρουτίνες ή τελετουργίες συμπεριφοράς, κινητικούς μανιερισμούς και πολύωρη ενασχόληση με ένα ή περισσότερα τμήματα των αντικειμένων. Οι στερεότυπες συμπεριφορές ποικίλουν στη μορφή τους και τα παιδιά με αυτισμό δεν παρουσιάζουν τις ίδιες στερεότυπες συμπεριφορές σε όλα τα πλαίσια ή σε όλες τις χρονικές στιγμές. Μια συμπεριφορά είναι στερεοτυπική όταν είναι επαναλαμβανόμενη, αμετάβλητη και ακατάλληλη σε σχέση με το φυσικό πλαίσιο που παρουσιάζεται. Οι στερεότυπες συμπεριφορές δεν είναι ίδιες σε όλα τα παιδιά με αυτισμό. Μπορεί να είναι λεκτικές, μη λεκτικές, να αφορούν τη λεπτή κινητικότητα ή την αδρή κινητικότητα του παιδιού, μπορεί να συμβαίνει με ή χωρίς αντικείμενα και μπορεί να συμπεριλαμβάνει και τη γλώσσα ( άμεση ή καθυστερημένη ηχολαλία, κατά την οποία υπάρχει επανάληψη λέξεων ή φράσεων). Παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών είναι το λίκνισμα του σώματος, οι γκριμάτσες του προσώπου, το απρόσφορο γέλιο, το πετάρισμα των χεριών, άλλες κινήσεις με τα χέρια, τα πόδια και τα μάτια, η τοποθέτηση αντικειμένων στη σειρά, το στριφογύρισμα αντικειμένων και η εμμονική συλλογή αντικειμένων. Η ερεύνα στο πεδίο αυτό είναι αυξημένη, καθώς οι στερεότυπες συμπεριφορές αποτελούν χαρακτηριστική συμπεριφορά όλων των παιδιών με αυτισμό. Στόχος της θεραπευτικής διαδικασίας είναι όχι η κατάργηση των συμπεριφορών αυτών, καθώς αποτελούν έναν τρόπο οργάνωσης του γύρω περιβάλλοντος από τα παιδιά αυτά, αλλά η μείωση τους, ώστε να μην επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τη λειτουργικότητα της οικογένειας. Για να επιτευχθει αυτό εφαρμόζονται συμπεριφορικές τεχνικές θεραπείας, που βασίζονται στη θετική ενίσχυση (αμοιβή) όταν εμφανίζεται η επιθυμητή συμπεριφορά. Η διαμόρφωση αυτών των νέων συμπεριφορών γίνεται σταδιακά και απαιτεί πολύ χρόνο και προσπάθεια από μέρους, τόσο των γονέων όσο και των θεραπευτών. Το πιο σημαντικό που πρέπει να ειπωθει είναι ότι οι στερεοτυπες συμπεριφορες εμφανίζονται σε ολη τη διάρκεια της ανάπτυξης των παιδιών αυτων. Άλλες στερεοτυπες συμπεριφορες εξαλειφονται και νέες παίρνουν τη θέση τους ή επανέρχονται στο προσκήνιο οι παλαιότερες στερεοτυπίες. Έτσι, είναι σημαντικό να αντιμετωπίζονται από την στιγμή που κάνουν την εμφάνιση τους. Διαφορετικά θα παγιωθούν στο ρεπερτόριο συμπεριφορών του παιδιού και αργότερα θα είναι πολύ δύσκολο να μειωθούν. *Παιδοψυχολόγος Τμ. Ψυχολογίας Κρήτης, Τμ. Ψυχολογίας Durham University, UK πηγή:http://www.haniotika-nea.gr/index.php?art_id=44466