Η πικρή αλήθεια για τα... ψέματα

Ο παράγοντας «ψέμα» είναι σύμφυτος με την ύπαρξή μας και παραμένει άλυτο μυστήριο ακόμη και για την επιστήμη. Ολοι λέμε συνέχεια ψέματα, ισχυρίζεται ο Ρ. Φέλντμαν, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης

Μπορεί να νιώθουμε νευρικότητα όταν λέμε ένα μικρό ή μεγάλο ψέμα, όμως, σύμφωνα με τους ψυχολόγους, τα ψέματα είναι στη φύση μας.

Και παρά τις προσπάθειές μας να καταλάβουμε αν κάποιος μας λέει την αλήθεια, είτε ζητώντας του να μας κοιτάξει στα μάτια είτε χρησιμοποιώντας ανιχνευτές ψεύδους τελευταίας τεχνολογίας, οι προσπάθειες αυτές είναι καταδικασμένες να πέσουν στο κενό.

Ο παράγοντας «ψέμα», αν και σύμφυτος με την ύπαρξή μας, παραμένει ένα άλυτο μυστήριο ακόμα και για την επιστήμη.

Τα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα παρακολουθούν την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου, οι θερμικές εικόνες τη θερμοκρασία του ματιού (λένε ότι ανεβαίνει όταν κάποιος ψεύδεται), ενώ η μαγνητική τομογραφία τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο.

Ομως, πέρα από αυτές τις μετρήσεις, οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής να εντοπίσουν το ψέμα. «Αλλοι είναι καλοί και άλλοι κακοί ψεύτες, όμως ο καθένας έχει διαφορετικές αντιδράσεις και στέλνει διαφορετικά σήματα».

Το γεγονός ότι αδυνατούμε να διαχωρίσουμε την αλήθεια από το ψέμα είναι «που κάνει τους ανθρώπους να πετυχαίνουν στο να λένε ψέματα», εξήγησε ο Ρόμπερτ Φέλντμαν, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης.

Στο βιβλίο του με τίτλο «Ψεύτης: Η Αλήθεια για τα Ψέματα» ο Φέλντμαν ισχυρίζεται ότι όλοι λέμε συνέχεια ψέματα, κάτι το οποίο στηρίζει με διάφορες αρχές.

Η σημαντικότερη είναι το «πλεονέκτημα του ψεύτη» που απολαμβάνει εν μέρει από τη δυσκολία ανίχνευσης ενός ψέματος και εν μέρει από τη φυσική ευκολοπιστία μας.

«Δεν περιμένουμε ότι κάποιος θα μας πει ψέματα», εξηγεί και προσθέτει ότι «συχνά, οι άνθρωποι μας λένε αυτό που θέλουμε να ακούσουμε, ότι κάνουμε κάτι καλά ή ότι είμαστε επιτυχημένοι».

Πείραμα
Μάλιστα βασιζόμενος σε πείραμα που παρακολούθησε τη συμπεριφορά τρίχρονων παιδιών, στα οποία απαγορεύτηκε να παίξουν με ένα συγκεκριμένο παιχνίδι, ισχυρίζεται ότι το ψέμα είναι μια «τέχνη» που μαθαίνουμε από νηπιακή ηλικία.

Πρόσφατη βρετανική έρευνα έδειξε ότι οι άνδρες λένε περισσότερα ψέματα από τις γυναίκες, καταρρίπτοντας έναν ακόμη μύθο, ωστόσο εκείνες τείνουν να νιώθουν περισσότερες τύψεις για αυτά. Η συντριπτική πλειονότητα των ερωτηθέντων πιστεύουν πάντως ότι το ψέμα... βγήκε από τον παράδεισο και ότι οι γυναίκες είναι πιο επιδέξιες στα ψέματα.

Τα συχνότερα ψέματα που λέμε

Ανδρες

• Δεν ήπια τόσο πολύ
• Καλά είμαι
• Δεν είχα σήμα
• Δεν ήταν τόσο ακριβό
• Στον δρόμο είμαι
• Εχω κολλήσει στην κίνηση
• Οχι, αυτό το ρούχο δεν σε δείχνει χοντρή
• Δεν άκουσα την κλήση σου
• Εχεις αδυνατίσει
• Αυτό ήθελα πάντα

Γυναίκες

• Καλά είμαι
• Δεν ξέρω πού είναι, δεν το πείραξα
• Δεν ήταν τόσο ακριβό
• Δεν ήπια τόσο πολύ
• Εχω πονοκέφαλο
• Το πήρα με έκπτωση
• Στον δρόμο είμαι
• Αυτό το έχω εδώ και χρόνια
• Οχι, δεν το πέταξα
• Αυτό ήθελα πάντα

ΕΡΗ ΠΑΝΣΕΛΗΝΑ
eri@pegasus.gr

www.ethnos.gr