Ρεπορτάζ: Ρούλα Τσουλέα
Πολλές και σημαντικές μάχες κατά των καρδιοπαθειών έχει κερδίσει τα τελευταία χρόνια η ιατρική. Το τίμημα μοιάζει να είναι μία νέα απειλή: η καρδιακή ανεπάρκεια. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, 30.000 νέα κρούσματα καταγράφονται κάθε χρόνο στη χώρα μας _ και σύντομα εκτιμάται πως η καρδιακή ανεπάρκεια θα αποτελεί το (νέο) συχνότερο καρδιακό νόσημα!
«Κοινή κατάληξη όλων των καρδιολογικών παθήσεων είναι η καρδιακή ανεπάρκεια», λέει ο επίκουρος καθηγητής Καρδιολογίας Γιάννης Παρίσης, από τη Β' Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο «Αττικόν». «Με το πέρασμα του χρόνου, ακόμα κι αν σταθεροποιηθεί η αρχική πάθηση, οι ασθενείς θα εμφανίσουν καρδιακή ανεπάρκεια. Με βάση αυτό το γεγονός, αλλά και το ότι το προσδόκιμο επιβίωσης αυξάνεται διαρκώς, υπολογίζουμε ότι τις επόμενες δεκαετίες η καρδιακή ανεπάρκεια θα μετατραπεί σε αληθινή μάστιγα και τελικά θα αποτελέσει το συχνότερο καρδιακό νόσημα».
«Τις τελευταίες δεκαετίες, η καρδιολογία _ τόσο με τη φαρμακευτική αγωγή όσο και με τις επεμβατικές-χειρουργικές μεθόδους _ έχει καταφέρει να μετατρέψει σε μεγάλο βαθμό τη στεφανιαία νόσο από μία άμεσα θανατηφόρο ασθένεια σε μία χρόνια νόσο», λέει ο κ. Δημήτρης Ρίχτερ, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας (ΕΛΙΚΑΡ).
«Η θνησιμότητα λ.χ. σε ένα οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, από 10-15% που ήταν πριν από μερικές δεκαετίες, έχει πλέον μειωθεί στο 5% _ και αυτό δημιουργεί χρόνιους καρδιοπαθείς. Οι ασθενείς αυτοί, αναλόγως με το μέγεθος της νέκρωσης του μυοκαρδίου τους λόγω του εμφράγματος, κινδυνεύουν να εμφανίσουν κάποια στιγμή καρδιακή ανεπάρκεια, τα κρούσματα της οποίας αυξάνονται διαρκώς», προσθέτει.
Οι αριθμοί είναι πραγματικά εντυπωσιακοί: περισσότεροι από 200.000 Ελληνες υπολογίζεται ότι πάσχουν ήδη από καρδιακή ανεπάρκεια και ο αριθμός αυξάνεται κατά περίπου 30.000 τον χρόνο. Από τους ασθενείς αυτούς, το περίπου 75% έχει οδηγηθεί στην ανεπάρκεια εξαιτίας της στεφανιαίας νόσου, κατά τον κ. Παρίση. Στο 18% αιτία είναι οι κάθε είδους μυοκαρδιοπάθειες, ενώ μόλις στο 7% των περιπτώσεων η αιτία είναι άλλοι παράγοντες που υπονομεύουν την καρδιολογική υγεία, όπως η υπέρταση ή ο διαβήτης.
Στη συντριπτική πλειονότητά τους οι ασθενείς (το σχεδόν 70%) είναι άνω των 70 ετών, ενώ ελάχιστοι είναι κάτω των 60.
Συμπτώματα και σημεία
Τι είναι όμως η καρδιακή ανεπάρκεια; «Με απλά λόγια, μία ασθένεια κατά την οποία, λόγω μηχανικής δυσλειτουργίας, η καρδιά είτε αδυνατεί να στείλει αρκετό οξυγονωμένο αίμα στους περιφερειακούς ιστούς είτε να δεχτεί αίμα από το σώμα για να το οξυγονώσει στέλνοντάς το στους πνεύμονες», απαντά ο κ. Ρίχτερ. «Μπορεί επίσης να επηρεαστούν και οι δύο λειτουργίες».
Η αδυναμία αυτή στα αρχικά της στάδια δεν προκαλεί συμπτώματα στους ασθενείς. Καθώς εξελίσσεται όμως μπορεί να προκαλέσει διάφορα συμπτώματα αλλά και σημεία.
«Τα συμπτώματα είναι όσα νιώθει ο άρρωστος», ξεκαθαρίζει ο κ. Παρίσης. «Δηλαδή η δύσπνοια (με πιο χαρακτηριστική την παροξυσμική δύσπνοια το βράδυ, που αναγκάζει τον ασθενή να σηκωθεί όρθιος για να αναπνεύσει, ειδάλλως δεν μπορεί) και η εύκολη κόπωση. Τα σημεία είναι αυτά που αντιλαμβανόμαστε εμείς οι γιατροί, δηλαδή τα οιδήματα στα κάτω άκρα, η διάταση των φλεβών στον τράχηλο (στον σβέρκο δηλαδή), η ταχύπνοια (η γρήγορη αναπνοή), κάποιοι πρόσθετοι ήχοι της καρδιάς κατά την εξέταση, ένας υγρός ρόγχος χαμηλά στους πνεύμονες κατά την ακρόαση του αρρώστου, καμιά φορά το πλευριτικό υγρό κ.ά.».
Σαν τον καρκίνο...
Οι δύο ειδικοί προειδοποιούν ότι η καρδιακή ανεπάρκεια είναι πολύ σοβαρή ασθένεια, η οποία έχει χειρότερη πρόγνωση απ' ό,τι ο... καρκίνος του μαστού και ο καρκίνος του προστάτη.
Ενδεικτικό της σοβαρότητάς της είναι πως οι προβλέψεις των γιατρών για την εξέλιξη των ασθενών υπολογίζονται κατ' αρχήν σε βάθος πενταετίας, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τον καρκίνο. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει πως στα 5 χρόνια από τη διάγνωση θα πεθάνουν οι ασθενείς (ούτε στην περίπτωση των καρκινοπαθών ισχύει κάτι τέτοιο). Ομως η πενταετία αποτελεί ένα ορόσημο, έπειτα από το οποίο οι εκτιμήσεις είναι πολύ πιο αξιόπιστες.
Ετσι λοιπόν, δίχως την κατάλληλη φαρμακευτική θεραπεία, το 80% των ασθενών που έχουν σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια θα πεθάνουν σε έναν χρόνο. Ωστόσο, με την κατάλληλη αγωγή, ο μέσος όρος επιβίωσης στις πιο βαριές μορφές είναι 50% στην πενταετία. Ειδικά στα αρχικά στάδια όμως οι ασθενείς έχουν 70-80% πιθανότητες να ξεπεράσουν την πενταετία και να συνεχίσουν τη ζωή τους.
Τα 5 βήματα για έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία
Επειδή η καρδιακή ανεπάρκεια είναι πολύ σοβαρή, η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή θεραπεία έχουν ζωτική σημασία για τους ασθενείς. Πώς όμως μπορεί κανείς να υποψιαστεί ότι έχει καρδιακή ανεπάρκεια;
«Αν ένας ασθενής έχει περάσει τα 60 του χρόνια, έχει ιστορικό στεφανιαίας νόσου, υπέρτασης, διαβήτη ή παχυσαρκίας ή έχει οικογενειακό ιστορικό μυοκαρδιοπάθειας, και επίσης αισθάνεται δύσπνοια είτε όταν κουράζει τον οργανισμό του είτε παροξυσμική τη νύχτα, είναι πιθανό να έχει καρδιακή ανεπάρκεια, συνεπώς χρειάζεται έλεγχο», απαντά ο κ. Παρίσης. «Από εκεί και πέρα, υπάρχουν πέντε ουσιώδη βήματα στην αντιμετώπιση των ασθενών».
Το πρώτο βήμα είναι να γίνει η διάγνωση. Εκτός από την κλινική εξέταση, η οποία «αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της διάγνωσης», κατά τον κ. Παρίση, απαιτείται επιβεβαίωση με υπερηχοκαρδιογράφημα και αναλύσεις αίματος για ορισμένους βιοδείκτες.
Οι βιοδείκτες αυτοί, ο πιο σημαντικός από τους οποίους είναι το επονομαζόμενο βήτα τύπου νατριουρητικό πεπτίδιο, είναι ουσίες που απελευθερώνονται στο αίμα από τα κύτταρα της καρδιάς (το συγκεκριμένο πεπτίδιο απελευθερώνεται όταν η καρδιά «στρεσάρεται»).
Το δεύτερο βήμα είναι να εξακριβωθεί τι είδους καρδιακή ανεπάρκεια έχει ο ασθενής _ εντοπίζεται το πρόβλημα στη συστολή της καρδιάς, στη διαστολή ή και στα δύο;
«Αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι αναλόγως με τον τύπο αλλάζει η θεραπεία και η πρόγνωση», προσθέτει. Η εξακρίβωση του τύπου γίνεται με το υπερηχοκαρδιογράφημα.
Το τρίτο βήμα είναι να εντοπιστεί η αιτία της καρδιακής ανεπάρκειας, διότι μερικές φορές (όχι πολλές, αλλά συμβαίνει) η αιτία είναι αναστρέψιμη και συχνά αντιστρέφοντάς την, υποστρέφει και η καρδιακή ανεπάρκεια.
Εάν λ.χ. ένας ασθενής έχει τρία αγγεία της καρδιάς αποφραγμένα αλλά το μυοκάρδιό του είναι βιώσιμο, κάνοντας μπαϊπάς μπορεί να αντιστραφεί η καρδιακή ανεπάρκεια, αφού θα αποκατασταθεί η αιμάτωση του μυοκαρδίου.
«Υπολογίζουμε ότι ποσοστό έως 20-30% των περιπτώσεων μπορούν να αντιστραφούν», επισημαίνει ο κ. Παρίσης.
Το τέταρτο βήμα είναι να εξακριβωθεί το στάδιο της καρδιακής ανεπάρκειας, ούτως ώστε να καθοριστεί η θεραπεία.
Η σταδιοποίηση γίνεται με βάση την επονομαζόμενη κλίμακα NYHA, η οποία ταξινομεί την καρδιακή ανεπάρκεια σε τέσσερα στάδια.
* Το στάδιο Ι είναι ασυμπτωματικό, δηλαδή ο ασθενής έχει μεν καρδιακή δυσλειτουργία αλλά δεν αισθάνεται τίποτα.
* Το στάδιο ΙΙ είναι ολιγοσυμπτωματικό, δηλαδή ο ασθενής νιώθει δύσπνοια μόνο με την έντονη προσπάθεια.
* Το στάδιο ΙΙΙ χαρακτηρίζεται από δύσπνοια ακόμα και με λίγη προσπάθεια (βαδίζει λ.χ. ο ασθενής 100 μέτρα και παρουσιάζει δύσπνοια).
* Το στάδιο IV, που είναι το πιο προχωρημένο, χαρακτηρίζεται από δύσπνοια ακόμη και όταν ο ασθενής δεν κάνει τίποτα.
Υπολογίζεται ότι το περίπου 70% των υπαρχόντων ασθενών πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια σταδίου Ι και ΙΙ, το περίπου 20% από ανεπάρκεια σταδίου ΙΙΙ και οι υπόλοιποι από ανεπάρκεια σταδίου IV.
Το πέμπτο βήμα είναι η θεραπεία, η οποία συνήθως είναι φαρμακευτική, αλλά υπάρχουν και επεμβατικές μέθοδοι.
«Τα φάρμακα που χρησιμοποιούμε είναι ουσίες οι οποίες είτε βελτιώνουν τα συμπτώματα μόνο των ασθενών είτε βελτιώνουν τα συμπτώματα αλλά και την επιβίωσή τους», λέει ο κ. Παρίσης. «Τα διουρητικά είναι κυρίως φάρμακα που βελτιώνουν μόνο τα συμπτώματα, ενώ τα φάρμακα που βελτιώνουν και τα συμπτώματα και την πρόγνωση είναι κυρίως τρία: οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτασίνης (Α-ΜΕΑ), οι βήτα-αναστολείς και οι ανταγωνιστές αλδοστερόνης».
Αγωγή ανάλογα με το στάδιο
Σύμφωνα με τις νεώτερες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, όλοι οι πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια, ανεξάρτητα από το στάδιό της, πρέπει να παίρνουν δύο φάρμακα: ένα από την κατηγορία των βήτα-αναστολέων και ένα από την κατηγορία των Α-ΜΕΑ.
Με εξαίρεση όσους δεν έχουν συμπτώματα (δηλαδή όσους έχουν ανεπάρκεια σταδίου Ι), όλοι οι άλλοι πρέπει να παίρνουν και διουρητικά φάρμακα.
Οι ασθενείς, τέλος, που έχουν πιο σοβαρή ανεπάρκεια (σταδίου ΙΙΙ ή σταδίου IV), πρέπει να παίρνουν επιπλέον και ένα φάρμακο της κατηγορίας των ανταγωνιστών αλδοστερόνης.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις ασθενών που τα συμπτώματα επιμένουν παρά τη βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή. Οι ασθενείς αυτοί, εφόσον πληρούν και ορισμένα κριτήρια, μπορεί να αντιμετωπιστούν με πιο επεμβατικές μεθόδους.
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η αμφικοιλιακή βηματοδότηση, η «μηχανική καρδιά» και οι μεταμοσχεύσεις καρδιάς.
* Η αμφικοιλιακή βηματοδότηση. Είναι η τοποθέτηση ενός ειδικού τύπου βηματοδότη, ο οποίος στόχο έχει να «επανασυγχρονίσει» την καρδιά, με τη βοήθεια ηλεκτρικού ρεύματος.
* Η «μηχανική καρδιά» είναι μία συσκευή που εμφυτεύεται για να υποβοηθήσει τη λειτουργία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς.
* Η μεταμόσχευση καρδιάς αποτελεί την οριστική θεραπεία. Επειδή όμως τα μοσχεύματα είναι λίγα και πολλές φορές οι άρρωστοι αποκλείονται λόγω ηλικίας ή άλλων παθήσεων, αρκετοί υποβάλλονται σε υποβοήθηση της λειτουργίας της αριστερής κοιλίας.
Τι πρέπει να κάνουν οι ασθενείς
Η καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να επηρεάσει κάθε πλευρά της καθημερινότητας και της ζωής, γι' αυτό και οι ασθενείς πρέπει να είναι πολύ καλά εκπαιδευμένοι ώστε να ξέρουν τι πρέπει να κάνουν και τι να αποφεύγουν. Οι βασικότεροι «κανόνες» είναι οι εξής:
* Να θυμάστε ότι η νόσος μπορεί να επιδεινωθεί από ορισμένους ιατρικούς παράγοντες, όπως είναι οι λοιμώξεις, η αναιμία (είναι αρκετά συχνή στους πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια) και η αρρυθμία.
* Να αποφεύγετε την υπερκατανάλωση άλατος. «Το αλάτι είναι θάνατος για τα άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια», λέει χαρακτηριστικά ο επίκουρος καθηγητής Γιάννης Παρίσης. Συνιστώνται έως το πολύ 2-3 γραμμάρια την ημέρα.
* Να μην παίρνετε φάρμακα δίχως να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας, ούτε καν απλά παυσίπονα ή κορτιζόνη.
* Να ζυγίζεστε καθημερινά, ώστε αν δείτε σημαντική αύξηση του βάρους σας να ξέρετε ότι κάνετε κατακράτηση υγρών και να λάβετε αμέσως μέτρα. Τέτοια μέτρα είναι ο περιορισμός της λήψης υγρών, η αποφυγή του αλατιού στο φαγητό και η αλλαγή της δόσης του διουρητικού, έπειτα βέβαια από το σχετικό τηλεφώνημα στον θεράποντα γιατρό. Η άμεση υιοθέτηση αυτών των μέτρων μπορεί να σημαίνει ότι θα αποφύγετε την εισαγωγή στο νοσοκομείο, για να ρυθμιστεί η κατάστασή σας.
* Να θυμάστε ότι όσο εύκολα παίρνει βάρος ένας ασθενής με καρδιακή ανεπάρκεια τόσο δύσκολα το χάνει, γι’ αυτό και δεν πρέπει να αδιαφορείτε όταν βλέπετε τη ζυγαριά να ανεβαίνει απότομα.
* Μην ξεχνάτε να παίρνετε τα φάρμακά σας ακριβώς όπως τα έχει συστήσει ο γιατρός.
* Να θυμάστε ότι έπειτα από κάθε εισαγωγή και εξιτήριο από το νοσοκομείο, η καρδιά είναι πιο αδύναμη, διότι η «κρίση» έχει σκοτώσει κάποια κύτταρά της. Συνεπώς, έχει ζωτική σημασία να κάνετε δίαιτα και να παίρνετε τα φάρμακά σας σωστά, ούτως ώστε να αποφεύγετε τις εισαγωγές.
* Να παρακολουθείστε στα εξειδικευμένα Κέντρα Καρδιακής Ανεπάρκειας που υπάρχουν σε πολλά νοσοκομεία (λ.χ. στο Ιπποκράτειο Αθηνών, στο Αλεξάνδρα, στο Γενικό Κρατικό Αθηνών, στο Αττικόν, στο ΑΧΕΠΑ, στο ΠΑΓΝΗ κ.ά.).
Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου