Πώς καθιερώθηκαν και επικράτησαν οι νηστείες της Εκκλησίας μας

Σε πολλά σημεία της Αγίας Γραφής γίνεται λόγος για τη νηστεία και όλοι οι ιεροί Πατέρες της Εκκλησίας μας αναφέρονται σε ομιλίες τους στο θέμα της νηστείας.

Ο Μέγας Βασίλειος μάλιστα, που μας άφησε δύο εξαίρετες ομιλίες περί της νηστείας, ονομάζει τη νηστεία «συνηλικιῶτιν τῆς ἀνθρωπότητος».

Είναι, λέει, η πρώτη εντολή που δόθηκε στους ανθρώπους από τον Θεό.

«Νηστεία ἐν τῷ παραδείσῳ ἐνομοθετήθη». Όταν έδωσε εντολή στους Πρωτοπλάστους να μη φάγουν τους καρπούς ενός συγκεκριμένου δένδρου, έδωσε εντολή «νηστείας και εγκρατείας» (ΕΠΕ 6, 26).

Αυτή λοιπόν η θεόσδοτη εντολή, την οποία τήρησε και ο Θεάνθρωπος και οι άγιοι Απόστολοι, όταν οργανώθηκε με τη Χάρη του Παναγίου Πνεύματος η Εκκλησία, έλαβε τη θέση της στη ζωή της Εκκλησίας. Καθορίστηκαν μάλιστα οι ημέρες της νηστείας με αποφάσεις Συνόδων και ιερών Κανόνων για να λειτουργούν τα πάντα «κατά τάξιν καί εὐσχημόνως» (Α’ Κορ. ιδ’ 40).

Έτσι πολύ νωρίς καθιερώθηκε η Νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και της Τετάρτης και Παρασκευής. Ο ΞΘ’ (69^ος) Αποστολικός Κανών θεσπίζει τα εξής: «Εἴ τις Ἐπίσκοπος, ἤ Πρεσβύτερος, ἤ Διάκονος, ἤ Ὑποδιάκονος, ἤ Ἀναγνώστης, ἤ Ψάλτης, τήν ἁγίαν Τεσσαρακοστήν οὐ νηστεύει, ἤ Τετράδα, ἤ Παρασκευήν, καθαιρείσθω. Ἐκτός εἰμή δι’ ἀσθένειαν σωματικήν ἐμποδίζοιτο. Ἐάν δέ λαϊκός ᾖ, ἀφοριζέσθω» («Πηδάλιον»).

Ο άγιος Νικόδημος ερμηνεύοντας και σχολιάζοντας στο «Πηδάλιον» τον Κανόνα αυτό γράφει: «Όλους ομού και ιερωμένους, και λαϊκούς προστάζει ο παρών Κανών να νηστεύωσι παρομοίως και επίσης, τόσον την μεγάλην Τεσσαρακοστήν, όσον και κάθε Τετράδα και Παρασκευήν… Την μεν αγίαν Τεσαρασκοτήν νηστεύομεν… όχι διά το Πάσχα, όχι διά τον Σταυρόν, αλλά διά τας αμαρτίας μας… Όθεν δεν πρέπει να λέγωμεν ότι πενθούμεν διά τον Σταυρόν. Ου γαρ δι’ εκείνον πενθούμεν· μη γένοιτο· αλλά διά τα εδικά μας αμαρτήματα. Νηστεύομεν δε την Τεσσαρακοστήν, κατά την μίμησιν του Κυρίου, οπού ενήστευσεν επί του όρους ημέρας τεσσαράκοντα. Τας δε δύω ημέρας της εβδομάδος νηστεύομεν, την μεν Τετράδα, διατί εις την ημέραν αυτήν έγινε το συμβούλιο διά την προδοσίαν του Κυρίου μας· την δε Παρασκευήν, διατί εις την ημέραν ταύτην έπαθε σαρκί τον υπέρ της σωτηρίας μας θάνατον…». Η ΣΤ’ Οικουμενική Σύνοδος με τον ΠΘ’ (89^ο) Κανόνα της κάνει ειδικό λόγο για τη Νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδος: «Τας του σωτηρίου πάθους ημέρας, εν νηστεία και προσευχή και κατανύξει επιτελούντας, χρη τους πιστούς περί μέσας της περί το μέγα Σάββατον νυκτός ώρας απονηστίζεσθαι…». Ορίζει δηλαδή να λήγει η νηστεία μετά το μεσονύκτιο του Μεγάλου Σαββάτου («Πηδάλιον»).

Για την Τεσσαρακοστή των Χριστουγέννων, το γνωστό Σαρανταήμερο, που είναι κάπως ελαφρότερη νηστεία, διότι επιτρέπεται κατάλυση ιχθύων, ο άγιος Συμεών, αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, που είναι ειδικός ως προς τα λειτουργικά θέματα της Εκκλησίας, γράφει: «Η Τεσσαρακονθήμερος (νηστεία) εικονίζει την νηστείαν του Μωυσέως, όστις νηστεύσας τεσσαράκοντα ημέρας και νύκτας έλαβεν εις πλάκας τους λόγους του Θεού, ημείς δε νηστεύοντες τεσσαράκοντα ημέρας βλέπομεν και λαμβάνομεν τον ζώντα λόγον εκ της Παρθένου, όχι γεγραμμένον εν λίθοις, αλλά σεσαρκωμένον γεννηθέντα, και αξιούμεθα να κοινωνώμεν την θειοτέραν αυτού Σάρκα» («Τα Άπαντα» Εν Αθήναις 1868, σ. 369).

Παρόμοια είναι και η Νηστεία των Αγίων Αποστόλων, για την οποία ομιλεί το αρχαίο εκκλησιαστικό κείμενο, που επιγράφεται «Διαταγαί Αποστόλων». «Μετά ουν το εορτάσαι υμάς την Πεντηκοστήν εορτάσατε μίαν εβδομάδα (επιτρέπεται σ’ αυτήν κατάλυση σε όλα), και μετ’ εκείνην νηστεύσατε μίαν· δίκαιον γαρ και ευφρανθήναι επί τη εκ Θεού δωρεά (για την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος) και νηστεύσαι μετά την άνεσιν (ΒΕΠΕΣ 2, 93). Και οι θείοι Απόστολοι, σχολιάζει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, «ενήστευαν και ούτως επέμποντο εις το κήρυγμα» («Πηδάλιον» Σημ. εις 69^ον Αποστολικόν Κανόνα).

Για τη Νηστεία του Δεκαπενταυγούστου, που διαρκεί λίγες ημέρες, ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης γράφει ότι «εις τιμήν αποβλέπει της του Θεού Λόγου Μητρός, η οποία προγνωρίζουσα την αγίαν της μετάστασιν από τον κόσμον, πάντοτε ηγωνίζεται υπέρ υμών, και ενήστευεν, αν και χρείαν δεν είχε Νηστείας, ως καθαρά και πανάμωμος, ζώσα δε αγγελικώς η υψηλοτέρα και των Αγγέλων και προσευχομένη συνεχώς… και πάντοτε δι’ ημάς ικετεύουσα… Διά τούτο και ημείς χρεωστούμεν να νηστεύσωμεν… εκμιμούμενοι τον βίον της» (έ. α.)

Τα πιο πάνω ελάχιστα πληροφοριακά στοιχεία, ως προς τον καθορισμό των Νηστειών της Εκκλησίας μας, ας γίνουν αφορμή να αγαπήσουμε τη νηστεία, όπως μας προτρέπουν οι ύμνοι των ημερών αυτών.

Είναι πολύ αποτελεσματικό όπλο στον αόρατο πόλεμο για την κατάκτηση της αγιότητας.

(Περιοδικό «Η Δράσις μας», Φεβρουάριος 2010)


www.alopsis.gr

Η απροσποίητη Ευλάβια

Η σοφία χωρίς τη Χάρη είναι παραφροσύνη ,ενώ η τέλεια ταπείνωση είναι απλή.
Προσπαθήστε να φθάσετε στην παιδική απλότητα στη σχέση σας προς τους ανθρώπους και στην προσευχή προς τον Θεό. Η απλότητα είναι το ύψιστο αγαθό και η ύψιστη αξία του ανθρώπου. Ο Θεός είναι τελείως απλός, επειδή είναι τελείως αγαθός. Και η ψυχή σου ας μην διχάζεται στο καλό και το κακό. Στις απλές καρδιές αναπαύεται το Πνεύμα του Θεού. Η εσωτερική απλότητα πρέπει να χύνεται και σε όλα τα έξω από εμάς. Πρέπει σε όλα να υπάρχει απλότητα στους λόγους και στην εξωτερική μας όψη.
Να μην είσαι υποκριτικά ευλαβής. Ακόμη κι αν με αγαθή πρόθεση επιτηδεύεις την εξωτερική σου εμφάνιση, η χάρις αναχωρεί από σένα. Η ακακία και η απλότητα περισσότερο από όλες τις αρετές κατεβάζει σε μας τη Χάρη και το έλεος του Θεού.
Μη χρησιμοποιείς την πανουργία στο έργο της σωτηρίας σου. Μην αναζητείς ειδικούς δρόμους ,μην επιβάλλεις στον εαυτό σου ειδικές ασκήσεις, αλλά όπως έρθουν τα πράγματα, όπως ο Κύριος στείλει τη δύναμή του, έτσι κι εσύ, αδιάκοπα, αφειδώς, ανάγκασε τον εαυτό σου σε κάθε αγαθό.
Και κατά την προσευχή απλά να μιλάτε με τον Κύριο, γιατί πράγματι είναι κοντά μας. Πρέπει να Του λέμε όλα όσα έχουμε στην ψυχή μας. Όταν υπάρχει η αίσθηση της μετάνοιας , μίλησε στον θεό όπως αισθάνεσαι: «Κύριε, είμαι ενώπιόν Σου αμαρτωλός, τίποτε δεν έχω, αλλά ελεήσέ με κατά το μέγα Σου έλεος… Σύμφωνα με τα κρίματά Σου , σώσον με». Και όπως τα παιδιά παρακαλούν τη μητέρα τους, απλά, πλησιάζοντάς την και επιθυμώντας να πάρουν αυτό που της ζητούν: «Μαμά, δώσε μου (τούτο ή εκείνο) , δώσε μου!», έτσι κι εμείς πρέπει να παρακαλούμε τον Κύριο και να βάζουμε όλη μας την ψυχή στα λόγια της προσευχής.
Ο άγιος Τύχων του Ζαντόνσκ έτσι απευθυνόταν προς τον Θεό και προσευχόταν: «Εσύ είσαι ο τροφέας ου, Πατερούλη μου». Να ποιά εγγύτητα αισθανόταν προς τον Κύριο.
Εκείνον που δεν έχει ευθεία καρδιά προς τους ανθρώπους, ο Κύριος δύσκολα τον δέχεται κατά την προσευχή, δίνοντάς του να αισθανθεί ότι δεν είναι ειλικρινής στη σχέση του με τους ανθρώπους και γι’ αυτό δεν μπορεί να είναι τελείως ειλικρινής στη σχέση του με τον Θεό, χωρίς ψυχική προσπάθεια.
Να είσαι, όσο το δυνατόν, πράος, ταπεινός, απλός στη σχέση σου με όλους, θεωρώντας ανυπόκριτα τον εαυτό σου πιο κάτω απ’ όλους κατά την πνευματική σου κατάσταση, δηλαδή πιο αμαρτωλό και πιο αδύναμο απ’ όλους. Να λες: «εκ των αμαρτωλών πρώτος ειμί εγώ».
Όσο μπορείτε να καλύπτετε τα έργα σας που σχετίζονται με την πνευματική ζωή και ούτε με το βλέμμα σας ούτε σε συζητήσεις, ούτε στις άλλες σχέσεις σας να τα αποκαλύπτετε, αλλά να ενεργείτε απλά και να αποφεύγετε τις άσκοπες πολυλογίες.

Από το βιβλίο: «ΣΤΑΡΕΤΣ ΣΑΒΒΑΣ
Ο ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΗΣ»
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΘΩΣ

www.gonia.gr

Λόγος στον Εσπερινό της συγχωρήσεως

Καλή και αγία Τεσσαρακοστή.

Άγιος Λουκάς Αρχιεπίσκοπος Κριμαίας

Λόγος στον Εσπερινό της συγχωρήσεως

Πρέπει, αδελφοί και αδελφές μου, να έχουμε χα­ραγμένο στην καρδιά μας και να θυμόμαστε πάντα τον λόγο του Χριστού: «Εάν γάρ αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ο πα­τήρ υμών ο ουράνιος· εάν δέ μή αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, ουδέ ο πατήρ υμών α­φήσει τα παραπτώματα υμών» (Μτ. 6, 14-15). Είναι πολύ φοβερά αυτα τα λόγια του Κυρίου. "Αν δεν συγχωρούμε τα παραπτώματα του πλησίον μας τότε και ό Χριστός, στη Φοβερά του Κρίση, θα μας βάλει στα αριστερά του δεν θα μας αφήσει τις αμαρτίες μας διότι και εμείς δεν αφήναμε τα παραπτώματα τού πλησίον μας. Βλέπετε, διότι πραγματικά είναι φρικτό πράγμα να μην συγχωρούμε τους ανθρώπους.

Στους βίους των αγίων υπάρχουν αρκετά παρα­δείγματα ανθρώπων πού τιμωρήθηκαν επειδή δεν ήθελαν να συγχωρήσουν. Ο ιερομόναχος Τίτος της Λαύρας των Σπηλαίων του Κιέβου βρισκόταν στην επιθανάτια κλίνη. Μαζεύτηκε γύρω του όλη η αδελ­φότητα της Μονής. Όλοι ήξεραν ότι υπάρχει παλιά έχθρα μεταξύ του Τίτου και του Ιεροδιακόνου Ευάγριου, γι' αυτό και έφεραν τον Ευάγριο να συμφιλι­ωθεί με τον Τίτο πριν αποθάνει.

Ο μακάριος αυτός ο Τίτος σηκώθηκε στο κρεβά­τι του, έσκυψε μπροστά στον Ευάγριο το κεφάλι του και του ζήτησε συγγνώμη. Αλλά ο σκληρόκαρδος Ευάγριος του απάντησε με έναν τρομερό λόγο: «Δεν θα σε συγχωρήσω ούτε σ' αυτή τήν ζωή ούτε στην μέλλουσα». Μόλις το είπε αυτό έπεσε νεκρός, και ό μακάριος Τίτος σηκώθηκε υγιής από το κρεβάτι του. Διηγήθηκε στους αδελφούς ότι είδε τους αγγέλους και τους δαίμονες οι όποιοι είχαν μαζευτεί γύρω από το κρεβάτι του. Οι δαίμονες ήθελαν να πάρουν τήν ψυχή του, διότι είχε έχθρα με τον Ευάγριο, ενώ οι άγγελοι έκλαιγαν γι' αυτόν. Μόλις όμως ο Ευάγριος είπε τον φοβερό εκείνο λόγο, ένας άγγελος με το φλογισμένο δόρυ του χτύπησε τον Ευάγριο ό όποι­ος αμέσως έπεσε νεκρός. Ό ίδιος άγγελος πήρε το χέρι του Τίτου, τον θεράπευσε και τον σήκωσε από το κρεβάτι του.

Γνωρίζουμε και ένα άλλο παράδειγμα από το βίο του μάρτυρα Νικηφόρου. Υπήρχε έχθρα μεταξύ αυτού και του πρεσβυτέρου Σαπρικίου, με τον οποίον κάποτε ήταν πολύ καλοί φίλοι. Όμως, όπως συχνά γίνεται, ο διάβολος με τις πανουργίες του κατέστρε­ψε αυτή τη φιλία. Ήταν καιρός πού γινόταν σφο­δρός διωγμός κατά των χριστιανών. Ο πρεσβύτερος Σαπρίκιος συνελήφθη, τον βασάνισαν και τελικά τον οδήγησαν σε μαρτύριο. Όταν πήγαν να τον εκτελέσουν ο Νικηφόρος τον ακολουθούσε, έπεφτε μπροστά του και τον ικέτευε λέγοντας: «Μάρτυρα του Χριστού, συγχώρησε με». Ο Σαπρίκιος όμως δεν ήθελε να τον συγχωρήσει. Όταν έφτασαν στον τόπο του μαρτυρίου ό Σαπρίκιος ξαφνικά είπε: «Μην με αποκεφαλίζετε. Αρνούμαι τον Χριστό». Έτσι αρνήθηκε τον Χριστό του και χάθηκε ή ψυχή του. Την θέ­ση του πήρε ό Νικηφόρος, ό όποιος έσκυψε το κε­φάλι του κάτω από το τσεκούρι του δημίου, μαρτύρησε και δοξάστηκε στους Ουρανούς. Τρομερό, πραγματικά τρομερό γεγονός. Και νομίζω ότι πρέπει να ταράξει αυτούς πού δεν θέλουν να συγχωρούν τον πλησίον τους.

Θυμηθείτε τον Κύριο πού συγχωρούσε όλους: συγχώρησε τον ληστή πάνω στο Σταυρό, τον τελώ­νη, την πόρνη, που έβρεξε με τα δάκρυά της τα πό­δια του και τα σκούπισε με τα μαλλιά της. Ας θυμη­θούν αυτοί που δεν θέλουν να συγχωρούν την παρα­βολή του κακού δούλου που ο βασιλιάς τού χάρισε το πολύ μεγάλο χρέος του. Εκείνος, όμως, μόλις βγήκε από τον βασιλιά, βρήκε έναν από τους συνδούλους του που του όφειλε ένα μικρό ποσό, τον έπιασε και τον έσφιγγε να τον πνίξει, λέγοντας του: «ξόφλησέ μου το χρέος».

Όταν το είδαν αυτό οι σύνδουλοί του, λυπήθη­καν πάρα πολύ. Πήγαν και το διηγήθηκαν στον κύ­ριο τους. Τότε ο βασιλιάς τον κάλεσε και του είπε: «Δούλε πονηρέ, πάσαν την οφειλήν άφηκά σοι, επεί παρεκάλεσάς με· ουκ έδει και σε ελεήσαι τον σύνδουλόν σου, ως και εγώ σε ηλέησα; και οργισθείς ο κύριος αυτού παρέδωκεν αυτόν τοις βασανισταίς έως ου αποδώ παν το οφειλόμενον αυτώ» (Μτ. 18, 32-34).

Φοβερός είναι αυτός ό λόγος. Μας παροτρύνει να είμαστε ελεήμονες, σπλαχνικοί και να συγχω­ρούμε τους άλλους. Εμείς όμως πολύ συχνά γινόμα­στε άσπλαχνοι, επιμένουμε στα δικά μας και δεν συγχωρούμε τον πλησίον. Έτσι πρέπει να ενεργού­με; Να εχθρευόμαστε αυτούς πού μας αδικούν; Α­σφαλώς όχι. Αν βλέπουμε τον πλησίον μας να μας κάνει κακό ή να μας προσβάλλει, δεν πρέπει να τον μισούμε. Αντίθετα, πρέπει να τον σπλαχνιζόμαστε, διότι είναι ασθενής. Ασθενεί η ψυχή του και υποφέ­ρει από μίσος. Γι' αυτό πρέπει να τον σπλαχνιζόμαστε.

Δεν πρέπει αυτόν να μισούμε, αλλά τον διάβολο και τους δαίμονες, πού φαρμάκωσαν με τήν κακία τους την καρδιά του και τον έκαναν άσπλαχνο και σκληρό. Αν τυχόν θα απαντήσουμε και εμείς με την προσβολή στην προσβολή και θ' ανάψει στην καρ­διά μας η φλόγα του μίσους, τότε ας σταματήσουμε και ας σκεφτούμε λιγάκι: και ποιός είμαι εγώ που τον μισώ, είμαι μήπως καλύτερος απ' αυτόν; Δεν είμαι και εγώ γεμάτος αμαρτία; Τότε γιατί τον μισώ; Και αμέσως θα ηρεμήσει ή καρδιά μας. Ο καλός λό­γος θα σβήσει το μίσος.

Έτσι πρέπει να ενεργούμε. Να είμαστε επιει­κείς απέναντι των αδελφών μας πού πάσχουν από κακία και ασθενούν, τρέφοντας μίσος εναντίον μας. Με το έλαιο της Αγάπης να μαλακώνουμε την καρ­διά τους πού αιχμαλωτίστηκε από τους δαίμονες και δουλεύει σ' αυτούς.

Αρχίζει ή Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Ο Κύριος ζητά να συγχωρήσουμε ο ένας τον άλλον. Και πρώ­τος εγώ πρέπει να σας ζητήσω συγγνώμη. «Συγχω­ρήστε, πατέρες και αδελφοί, τις αμαρτίες που έκανα σ' αυτή την ημέρα και σ' όλες τις ημέρες της ζωής μου».

ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ
ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΡΙΜΑΙΑΣ
ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΕΣ
ΤΟΜΟΣ Α'

ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ"

www.impantokratoros.gr

Τα όπλα του Χριστιανού

ΠΡΩΤ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ

«Το στάδιον των αρετών ηνέωκται»

1. Ευρισκόμεθα στο τέλος του πρώτου μέρους του Τριωδίου και από αύριο εισερχόμεθα στο δεύτερο μέ­ρος του, την Μ. Τεσσαρακοστή. Μας δίδαξε ήδη ή Εκκλησία μας την αρετή της ταπεινοφροσύνης, ως βασική προϋπόθεση της μετανοίας, κατά την Κυρια­κή του Τελώνου και Φαρισαίου. Μας βεβαίωσε την πραγματικότητα της σωτηρίας, όταν υπάρχει ειλικρι­νής μετάνοια, κατά την Κυριακή του Ασώτου. Και τέ­λος μας προέβαλε ανάγλυφο τον λόγο, για τον όποιο έχουμε ανάγκη μετανοίας και επιστροφής, το γεγονός δηλαδή της παγκοσμίου Κρίσεως, κατά την Κυριακή της Απόκρεω. Επειδή δε η Μ. Τεσσαρακοστή είναι περίοδος πνευματικοσωματικής προετοιμασίας και ει­σαγωγής στο πάθος του Χριστού μας, μας υπενθυμίζει ή Εκκλησία σήμερα ένα σοβαρό και θλιβερό γεγο­νός, πού έγινε αιτία να έλθει ό Χριστός στον κόσμο και να πάθει. Μας υπενθυμίζει την έξωση του ανθρώ­που από τον Παράδεισο.

2. Όταν ό σημερινός άνθρωπος ακούει έξωση από τον Παράδεισο, το θεωρεί αστείο. Του φαίνεται «ωσεί λήρος» ό λόγος αυτός. Εάν μάλιστα είναι κάποιος «φιλελεύθερος» και προοδευτικός θεολόγος, θα δεχθεί το πράγμα με έννοια αλληγορική, μεταφορική.

Είναι παρατηρημένο, πώς, όσον αφορά στην Άγια Γραφή, ό­σα μάς συμφέρουν τα παίρνουμε κατά γράμμα. Σ' όσα όμως (νομίζουμε πώς) δεν μάς συμφέρουν, δίνουμε άληγορική ερμηνεία. Παρ' όλ' αυτά είναι και η έξωση εκ του Παραδείσου ένα από τα γεγονότα εκείνα, πού δεν επιδέχονται αλληγορική ερμηνεία, γιατί είναι αλήθειες. Ή έξωση απ' τον Παράδεισο είναι το γεγονός του πνευματικού θανάτου του ανθρώπου, του χωρισμού του από τον Θεό διά της αμαρτίας. Το τραγικότερο δε σημείο της γνωστής αγιογραφικής διηγήσεως (Γεν. κεφ. γ') είναι ότι, ενώ εδόθη από τον Θεό στον άνθρω­πο η δυνατότητα της μετανοίας μέσα στον Παράδεισο, ακόμη, ο άνθρωπος δεν θέλησε να παραδεχθεί την πτώ­ση του. Απλώς μεταβίβασαν την ευθύνη ο Αδάμ στην γυναίκα και η γυναίκα στο φίδι. Ή πτώση του ανθρώπου, λοιπόν, υπήρξε φυσική, γεγονός της φύσεώς του, πτώση καθαρά δική του και όχι αποτέλεσμα δήθεν της θείας αυστηρότητας. Έπεσε δε ό άνθρωπος όχι μόνο γιατί έσφαλε, αμάρτησε, αλλά κυρίως γιατί δεν μετα­νόησε. Δεν παραδέχθηκε την αμαρτία του. Ναι, αδελφοί μου! Κραυγάζει απεγνωσμένα ή λεγομένη επιστή­μη, και ωρύεται, για να μάς πείσει ότι ό άνθρωπος προ­έρχεται από τον πίθηκο, με απώτερο βέβαια σκοπό να αμφισβητηθεί η θεϊκή δημιουργία μας. Δεν χρειαζόμεθα όμως άλλην απόδειξη, για ν' αποδειχτεί ή πτώση μας. Ρωτήστε ένα παιδάκι: γιατί το έκαμες αυτό; Και θα πάρετε την απάντηση: Δεν το έκαμα εγώ, ό (τάδε) το έκαμε... Αυτή η μεταβίβαση της ευθύνης δεν αποδεικνύει την καταγωγή μας από τούς Πρωτοπλάστους και την αλήθεια της αγιογραφικής διηγήσεως;

3. Ή πτώση, λοιπόν, του πρώτου ανθρώπου -και μέσω αυτού ολοκλήρου της ανθρωπότητας- υπήρξε ή αίτια της ελεύσεως του Χρίστου μας στον κόσμο. Για να μας οδηγήσει και πάλι «εκ του θανάτου εις την ζωήν». Ό Χριστός όμως χειραγωγεί τον άνθρωπο διά της οδού της μετανοίας και της ολοκληρωτικής αφοσιώσεως στον Θεό. Γι' αυτό είναι τόσον έντονος ό λό­γος περί μετανοίας την Μ. Τεσσαρακοστή. Γιατί χω­ρίς αναγνώριση της πτώσεως και ειλικρινή επιστρο­φή δεν επιτυγχάνει ό άνθρωπος τον εξαγιασμό του, την ένωσή του με τον Θεό στο πρόσωπο του Ιησού Χρίστου, του αληθινού Υιού Του.

Πόσοι όμως βλέπουν έτσι την Μ. Τεσσαρακοστή σήμερα; Για τους περισσοτέρους μας έχει ισοπεδωθεί κάθε διάθεση πνευματικής ανατάσεως. Και το χειρό­τερο είναι ότι δεν αρκείται ο κατ' όνομα χριστιανι­σμός της εποχής μας στα έργα της ασωτίας του, αλλά έχει το θράσος ν' απαιτεί να τα αναγνωρίσει και ή Εκ­κλησία, ο Χριστός, να προσαρμοσθεί το Ευαγγέλιο στις διαθέσεις και τα μέτρα του... Γι' αυτό από τον α­ποπροσανατολισμένο χριστιανικά κόσμο ποιμένας θε­ωρείται όποιος θα παραδεχθεί, έστω και «φιλοσοφι­κά», τον Καρνάβαλο και την ασωτία του, και όχι ό­ποιος ευαγγελικά θα υποδείξει τις ανυπολόγιστες ηθι­κές συνέπειες των ρωμαϊκών οργίων, πού με το ένδυ­μα της ψυχαγωγίας επιζούν και στην εποχή μας.

Η μετάνοια του ανθρώπου, για την οποία θα είναι από σήμερα βασικά ό λόγος, δεν είναι μια στιγμιαία αλλαγή καταστάσεως. Μια απλή μετάβαση από τα έρ­γα του σκότους στα έργα του φωτός. Μετάνοια είναι μια συνεχής διαδικασία, πού παρασταίνεται σχηματι­κά με μια σειρά αυξομειουμένων καμπυλών. Είναι ένα πεδίο μάχης εναντίον εχθρού, πού από την στιγμή της

πτώσεως διεκδικεί στην ψυχή του ανθρώπου. Είναι α­διάκοπη προσπάθεια για το ξερίζωμα της κακής επι­θυμίας, πού αποτελεί και την ρίζα της αμαρτίας. Δεν αμαρτάνει το σώμα. Δεν νηστεύουμε, για να το εξουθε­νώσουμε. Το σώμα επλάσθη καλό και άγιο. Η ψυχή φταίει. Γιατί σ' αυτήν ριζώθηκε η κακή επιθυμία. Εγκρατευόμεθα, λοιπόν, για να εξουθενωθεί η επιθυμία.

4. Όπως όμως σε κάθε αγώνα, έτσι και στον πνευ­ματικό, πού είναι ό ταχύτερος και αποφασιστικότερος, γιατί έχει διαστάσεις αιώνιες, χρειάζονται τα κα­τάλληλα όπλα. Αυτά τα όπλα μας υποδεικνύουν σήμε­ρα και η αποστολική (Ρωμ. ιγ' 13 έ.) και ή ευαγγελική περικοπή. «Όπλα του φωτός» τα ονομάζει ό Απ. Παύ­λος. Και τα παρουσιάζει. Τα όπλα πού υποδεικνύει ο Απόστολος είναι κυρίως τα αμυντικά. Η εκρίζωση των παθών. Η θανάτωση των σκοτεινών εκείνων αντι­πάλων, πού συντελούν στην αποξένωση μας από τον Θεό. Τα επιθετικά μας όπλα τα παρουσιάζει εντονότερα η ευαγγελική περικοπή. Είναι η συγχωρητικότητα προς τους συνανθρώπους μας. Η αληθινή νηστεία, ό­χι δηλαδή απλή αποχή από τροφές, αλλά και πνευμα­τική, αποχή από πάθη. Και τέλος η προσκόλλησή μας στον Θεό, ως τον μοναδικό θησαυρό μας. Χωρίς τα όπλα αυτά η διεξαγωγή του πνευματικού μας αγώνος είναι αδύνατη. Είναι ακατόρθωτη και η βίωση του μηνύματος της Μ. Τεσσαρακοστής. Και η Εκκλη­σία επιμένει να απευθύνει το προσκλητήριο αυτό και σήμερα, όπως κάνει αδιάκοπα δύο χιλιάδες χρόνια. Γιατί τα έργα του σκότους η του φωτός δεν προσδιο­ρίζονται από τις εποχές, αλλ’ από την ψυχή του ανθρώπου, πού μένει σε κάθε εποχή η ιδία. Θέλετε ένα παράδειγμα της αλήθειας αυτής;

Ένας νέος, σοφός και κοσμικός με όλη τή σημα­σία της λέξεως, ένας «σύγχρονος» νέος, μολονότι μας χωρίζουν 1500 χρόνια από την εποχή του, ήταν ο Αυ­γουστίνος. Όλα του τα πολύτιμα προσόντα τα δαπα­νούσε στα έργα του σκότους. Και μια μέρα έντονης ε­σωτερικής πάλης άκουσε μια παιδική φωνή, πού του ‘λεγε. «Πάρε και διάβασε». Γεμάτος απορία μπήκε στο γραφείο του και είδε στο έδαφος μερικά χειρόγραφα. Τα πήρε στα χέρια του και οι πρώτες φράσεις, πού διάβασε, ήταν οι λόγοι του Απ. Παύλου, πού ακούσαμε σήμερα: «αποθώμεθα ούν τα έργα του σκότους και ενδυσώμεθα τα έργα του φωτός... μή κώμοις και μέθαις, μή κοίταις και άσελγείαις, μή έριδι και ζήλω...». Κι' αυτό ήταν το έναυσμα της επιστροφής του Αυγου­στίνου.

Αδελφοί μου!

Με τούς ίδιους λόγους, πού ό Θεός κάλεσε τον ιε­ρό Αυγουστίνο, για να τον μεταβάλει από άνθρωπο του σκότους σε τέκνο φωτός, καλεί και μάς η Εκκλη­σία μας σήμερα σε μετάνοια και επιστροφή, ενώ έξω από τις εκκλησίες στολίζεται η επίφαση της χαράς και το προσωπείο της ευφροσύνης, ο Καρνάβαλος. «Το στάδιον των αρετών ηνέωκται οι βουλόμενοι αθλήσαι, εισέλθετε...».

ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ
ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ
ΦΩΣ ΕΚ ΦΩΤΟΣ
"Κηρυγματικές σκέψεις στα ευαγγελικά αναγνώσματα"

ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ"
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΤΗΛ. 2310 212659

www.impantokratoros.gr

Περί νηστείας καὶ περί θησαυρισμοῦ.

(Ματθ. 6,16-24)Γιαννακόπουλος Ἰωήλ (Ἀρχιμανδρίτης)

«Ὅταν δέ νηστεύητε, μή γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταί σκυθρωποί˙ ἀφανίζουσι γάρ τά πρόσωπα αὐτῶν, ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες. Ἀμήν λέγω ὑμῖν, ὅτι ἀπέχουσι τόν μισθόν αὐτῶν. Σύ δέ νηστεύων ἄλειψαί σου τήν κεφαλήν καί τό πρόσωπον σου νίψαι, ὅπως μή φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλά τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ καί ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ, ἀποδώσει σοί ἐν τῷ φανερῷ». Ἡ νηστεία εἶναι ἡ μεγαλυτέρα ἄσκησις τῆς αὐτοκυριαρχίας μας. Οἱ Φαρισαῖοι ἔκαμον καί δί' αὐτῆς τήν ἐπίδειξιν. Ἄφινον οὗτοι ἄνιπτον τό πρόσωπον καί ἀπεριποίητον, ἐξήρχοντο μέ ἀναμαλλιάρικο κεφάλι καί γένειον ἀκτένιστον (αὐτό εἶναι ὁ ἀφανισμός), ἵνα φαίνωνται, ὅτι νηστεύουσι καί ἐλκύσωσι τήν συμπάθειαν, τόν σεβασμόν. Ὁ Κύριος συνιστᾷ νά νίπτωνται καί νά μυρώνονται οἱ μαθηταί του, ὅταν νηστεύωσι. Νίψιμον καί μύρωμα ἔκαμον οἱ σύγχρονοι τοῦ Ἰησοῦ, ὅταν ἐπρόκειτο νά ὑπάγωσιν εἰς γάμον. Τοῦτο θέλει νά δηλώσῃ τήν μεγάλην χαράν, μέ τήν ὁποίαν ἔπρεπε νά κρύπτωσι τήν ἄσκησιν τῶν οἱ μαθηταί τοῦ Κυρίου.


Θέμα: Περί νηστείας.

Τί εἶναι ἡ νηστεία; Ἐάν συγκεντρώσωμεν τάς περί αὐτῆς γνώμας τῶν πατέρων τῆς ἐκκλησίας, τῆς Ἁγίας Γραφῆς, σημερινῶν παιδαγωγῶν, ἠθικολόγων καί ἰατρῶν, θά ἴδωμεν ὅτι ἡ νηστεία εἶναι σπουδαῖος θεσμός ἔχων ὅλα τά προσόντα τοῦ ἀκμαιοτάτου ἀνθρωπίνου ὀργανισμοῦ ἤτοι σῶμα καί δόξαν. Ἄς ἴδωμεν καί ταῦτα εἰς τήν νηστείαν.

Α'.
Τό Σῶμα τῆς νηστείας. Εἰς κάθε σῶμα ἐξετάζονται κυρίως τρία πράγματα ὡρισμένη ἡλικία, ἠθική, καί ὑγεία. Ἡ ἡλικία τῆς νηστείας Ἐμφανίζεται πρῶτον εἰς τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔαν ὡς ἐντολή τοῦ Θεοῦ 5—6 χιλιάδες χρόνια πρό Χριστοῦ. Ἐμφανίζεται εἰς τόν Μωϋσῆν 1500 χρόνια πρό Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος ἐνήστευσε 40 ἡμέρας, πρίν λάβη τόν νόμον ἐπί τοῦ ὄρους Σινᾶ. Ὁ Δανιήλ διά τῆς νηστείας ἐστό-μωσε τούς ἐπί ἑπτά ἡμέρας νήστεις λέοντας, ὅταν ἐρρίφθη εἰς τόν λάκκον τῶν λεόντων καί δέν ἐθίγη ὑπ' αὐτῶν. Οἱ τρεῖς παῖδες ἐν καμίνῳ διά τῆς νηστείας ἐφάνησαν ὡραῖοι εἰς τά ὄμματα τοῦ Ναβουχοδονόσορος καί δέν ἐθίγησαν ὑπό τῆς πυρᾶς τῆς καμίνου.

Ὁ Πρόδρομος ἦτο ἀσκητής, ὁ Κύριος ἐνήστευσε 40 ἡμέρας καί ῥητῶς συνέστησε τήν νηστείαν λέγων˙ «τό γένος τοῦτο» τῶν δαιμόνων «οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μή ἐν προσευχῇ καί νηστείᾳ». Ἀλλά καί εἰς τήν περικοπήν ταύτην συνιστᾷ καί πάλιν τήν νηστείαν. Ὁ πρῶτος μετά τόν ἕνα, ὁ ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν Παῦλος ὁμολογεῖ, ὅτι ἦτο «ἐν νηστείαις πολλάκις». Ἔπειτα ἔρχεται ἡ σειρά τῶν ἀσκητῶν, ἐρημιτῶν, μοναχῶν, οἱ Βασίλειοι, οἱ Γρηγόριοι, οἱ Χρυσόστομοι, οἱ ὁποῖοι ἐτήρησαν τήν νηστείαν. Γενικῶς δέ μέχρι τῆς ἐκρήξεως τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ πολέμου 1914, ἡ νηστεία ἦτο παρ' ἡμῖν θεσμός ἀξιοσέβαστος. Μετά ταῦτα ἐχαλαρώθη ὁ θεσμός οὗτος λόγῳ ἴσως τῆς ἐπιμιξίας τῶν Ἐθνῶν. Ἑπομένως ἡ ἡλικία τῆς νηστείας ἀνέρχεται εἰς 5—6 χιλιάδας χρόνια π. Χ. καί 1900 περίπου μ. Χ. ἤτοι 7—8 χιλιάδες χρόνια ! Ἡ ἡλικία αὕτη εἶναι σοβαρά καί οὐχί εὐκαταφρόνητος προκειμένου νά ἐπιβληθῇ εἰς τάς συνειδήσεις μας.

Ἡ ἠθική βάσις τῆς νηστείας. Ἡ νηστεία εἶναι ἡ γυμναστική τῆς ψυχῆς, ὅπως λέγουσι σπουδαῖοι παιδαγωγοί καί ἠθικολόγοι ῥητῶς. Ἡ νηστεία ἀποτελεῖ τήν ἀδαμαντίνην βάσιν τῆς ἀσκήσεως τῆς βουλήσεως.(1) Καί πράγματι.Ἡ ἐντολή «μή φάγῃς» καί τό περιεχόμενον τῆς ἐντολῆς ταύτης «μή φάγῃς κρέας κλπ.», πράγματα τά ὁποῖα κολακεύουν τήν γεῦσιν καί τόν οὐρανίσκον, θίγουσι τόν ψυχικόν ἐγωϊσμόν, καί τόν σωματικόν ἡδονισμόν. Ἡ ἐκτέλεσις τῆς ἐντολῆς ταύτης ταπεινώνει τήν ψυχήν καί ἀσκεῖ τήν βούλησιν εἰς τήν κυριαρχίαν ἐπί τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ὅτι ἡ διπλῆ αὕτη μορφή τῆς ἐντολῆς ταύτης εἶναι σπουδαία ἄσκησις τῆς βουλήσεώς μας, φαίνεται ἐκ τοῦ ὅτι φαγητά πασχαλινά τρωγόμενα εἰς ἡμέρας νηστείας ὑπό ἀνθρώπων ἐχόντων ἀκόμη συνείδησιν τῆς ἀπαγορευτικῆς ἐντολῆς εἶναι νοστιμώτερα παρά ἐάν κατελύοντο ἄλλας ἡμέρας. Τοῦτο προέρχεται ἐκ τοῦ ὅτι ἡ κατάλυσις τῆς νηστείας εἶναι κατάλυσις ἀπηγορευμένου καρποῦ.

Ἡ ὑγεία. Ἡ νηστεία εἶναι ὑγεία. Πόσον ὑγιεινή εἶναι ἡ πραγματική νηστεία, φαίνεται καί ἐκ τῶν σημερινῶν ἀκόμη ἰατρῶν, οἱ ὁποῖοι ἄνευ θρησκευτικῶν προϋποθέσεων συνιστοῦν τήν νηστείαν εἰς διαφόρους παθήσεις σωματικᾶς, εἰς δέ τούς ὑγιεῖς τήν φρουτοφαγίαν, ἄλλοι δέ καί θεραπείας διαφόρων σωματικῶν νόσων ὑποδεικνύουν διά κερασοθεραπείας, σταφυλοθεραπείας, χυλοθεραπείας κλπ. Ἡ σύστασις τῶν βιταμινῶν διά τήν ἀποτοξίνωσιν τοῦ ὀργανισμοῦ καί ἡ παντελής ἀσιτία εἰς παχύσαρκους εἶναι σύστασις ὄχι θεολόγων, ἀλλ' ἰατρῶν.

Ἑπομένως ἡ νηστεία εἶναι ἡλικίας ἀξιοσεβάστου, ἠθικῆς βαρύτητος πρώτου μεγέθους καί αἴτιον ὑγείας διά τόν ὀργανισμόν τοῦ ἀνθρώπου.

Ἡ νηστεία εἶναι φάρμακον. Ὁ Χρυσόστομος ὅμως παρατηρεῖ, ὅτι ὁσονδήποτε σπουδαῖον φάρμακον καί ἄν εἶναι δέν εἶναι ἡ αὐτή δι' ὅλους, ἐξαρτᾶται ἐκ τῆς ὑγιεινῆς καταστάσεως τοῦ ἀνθρώπου. Διά τοῦτο πρέπει νά προσέχωμεν κατά τόν ἵδιον πατέρα, τόν χρόνον, τόν τρόπον, τό ποσόν. Ἰδού τό σῶμα τῆς νηστείας. Ἀλλά ἀνωτέρα τοῦ σώματος τῆς νηστείας εἶναι ἡ δόξα ταύτης.


Β'.

Ἡ δόξα τῆς νηστείας.

Αὕτη εἶναι οἱ πατέρες, οἱ ὁποῖοι τήν ἔζησαν, ἡ νηστεία τῶν παθῶν, ἡ ὁποία τήν στεφανώνει καί αἱ δύο πτέρυγες αὐτῆς προσευχή καί ἐλεημοσύνη. Καί ἡ νηστεία ἔχει μέλη ὡραιότατα ἔχει Μωϋσήν, τρεῖς παῖδας ἐν καμίνῳ, προφήτην Ἠλίαν, Πρόδρομον, Ἀποστ. Παῦλον, Χρυσόστομον, Βασίλειον, Γρηγόριον, ἀσκητάς, Μέγαν Ἀντώνιον, ἐρημίτας, ἀλλά καί πρό πάντων τιμιώτατον μέλος τόν Χριστόν ὡς κεφαλήν της. Ὑπάρχουν τιμιώτερα μέλη, ὡραιότερα, θειότερα, καί ἁγνότερα ἀπό τούς πατέρας τούτους καί ἰδίως τόν Χριστόν; Ἀσφαλῶς ὄχι.

Ἀλλά ἐάν τά μέλη τῆς νηστείας εἶναι τόσον ὡραῖα, ὁ στέφανός της εἶναι ἐξ ἴσου ὡραῖος. Καί ποῖος εἶναι οὗτος; Ὁ Χρυσόστομος λέγει: «Δέν πρέπει νά νηστεύῃ μόνον τό σῶμα μας, ἡ κοιλία μας, τό στόμα μας ἐκ τῶν ὑλικῶν φαγητῶν, ἀλλά καί αἱ ἄλλαι αἰσθήσεις μας ἐκ τῶν κακιῶν». Καί συγκεκριμένως ὁ αὐτός πατήρ συνεχίζει: «νηστεύεις οἶνον καί ὅμως θυμώνεις. Νηστεύεις κρέατα ἰχθύων καί ἄλλων χερσαίων ζώων καί ὅμως ἐμπηγνύεις τήν γλῶσσαν σου εἰς τήν ὑπόληψιν τοῦ ἀδελφοῦ σου. Νηστεύεις τό γάλα καί ὅμως τήν μητέρα σου, ἡ ὁποία σέ ἔθρεψε μέ τό γάλα της, ἐντρέπεσαι νά τήν εἴπῃς μητέρα, τήν ὑβρίζεις, τήν κακοποιεῖς. Νηστεύεις τό ἔλαιον καί ὅμως τόσον στενοχωρεῖς τούς ὑφισταμένους σου καί πιέζεις αὐτούς, ὥστε στραγγίζεις ἀπ' αὐτούς ὄχι μόνον τό ἔλαιον των, ἀλλά καί τό αἷμα των».

Νηστεύεις τό βούτυρον, τό ὁποῖον εἶναι ὁ ἀφρός τοῦ γάλακτος καί τό ὁποῖον γάλα εἶναι ἀφρός τῆς σαρκός τοῦ ζῴου, δέν νηστεύεις ὅμως τόν πονηρόν ὀφθαλμόν, ὁ ὁποῖος διά τῆς ὀφθαλμομοιχείας πίνει τόν ἀφρόν τοῦ γάλακτος τῆς σαρκικῆς ἁμαρτίας. Δέν θέλεις νά ἀκούσῃς περί καταλύσεως φαγητῶν, ὅταν νηστεύῃς, καί ὅμως ἡ ἀκοή σου εἶναι πρόθυμος νά ἀκούσῃ διαβολάς καί συκοφαντίας τοῦ ἀδελφοῦ σου. Πρέπει ἑπομένως νά νηστεύωσιν ὀφθαλμοί, ἀκοή, χεῖρες καί πόδες. Τά στολίσματα λοιπόν τοῦ στεφάνου τῆς νηστείας εἶναι ἡ καθαρότης τῶν ὀφθαλμῶν, ἡ ἁγνότης ἀκοῆς, ἡ ἀποχή ἀδικιῶν διά τῶν χειρῶν γενομένων, ἡ ἀπομάκρυνσις τῶν ποδῶν μας ἀπό οἴκους ἀνοχῆς, ἡ κατάπαυσις τῆς γλώσσης μας ἀπό κατάκρισιν καί διαβολήν. Ἰδού καί ὁ στέφανος τῆς νηστείας, αἱ ποικίλαι ἀρεταί. Αὗται εἶναι τόσον σπουδαῖαι, ὥστε εἶναι δυνατόν νά ὑπάρχωσιν, ὅταν διά λόγους ὑγείας δέν δύναται νά ἐφαρμοσθῇ ἡ τῶν ὑλικῶν φαγητῶν νηστεία.

Πλησίον ὅμως τῆς ὡραιότητος τῶν μελῶν τῆς νηστείας τῶν ὡραιοτάτων κοσμημάτων τοῦ στεφάνου της, τῶν διαφόρων ἀρετῶν, ὑπάρχουν πρός δόξαν τῆς νηστείας καί αἱ δύο πτέρυγες ταύτης, αἱ ὁποῖαι εἶναι ἡ προσευχή καί ἡ ἐλεημοσύνη. Καί πράγματι. Ἡ νηστεία χωρίς τήν προσευχήν, ὁμοιάζει πρός δένδρον χωρίς χυμόν, ἑπομένως εἶναι κούτσουρο! Ἡ νηστεία ἔχει τόν σκοπόν νά μᾶς ἀναβιβάσῃ διά τῆς προσευχῆς εἰς τόν Θεόν κάμνουσα τό σῶμα μᾶς ἐλαφρότερον, ἵνα πετάξῃ διά τῆς νηστείας πρός τόν Δημιουργόν μας. Ἑπομένως ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος νηστεύει, ἀλλά δέν προσεύχεται, οὐδόλως αἰσθάνεται τήν ὠφέ-λείαν ἐκ τῆς νηστείας!

Ἀλλ' ἐάν ἡ νηστεία εἶναι βοηθητικόν μέσον τῆς προσευχῆς, ἐξ ἴσου βοηθητικόν τῆς προσευχῆς καί σκόπιμον της νηστείας μέσον εἶναι ἡ ἐλεημοσύνη. Ὁ ἄνθρωπος νηστεύει ὄχι μόνον διά νά πετάξη μέ τήν προσευχήν, ἀλλά καί νά εὕρῃ ἐκ τῆς νηστείας του περίσσευμά τι διά νά βοηθήσῃ τούς πτωχούς. Ἐκεῖνος λοιπόν ὁ ὁποῖος νηστεύει, ἀλλά δέν ἐλεεῖ, ἁμαρτάνει, διότι ἀποφεύγει ἕνα ἐκ τῶν κυρίων σκοπῶν τῆς νηστείας, τήν ἐλεημοσύνην. Ὁ Χρυσόστομος τονίζει ἐπ' αὐτοῦ ἐπιγραμματικῶς τά ἑξῆς. «Αἱ 5 μωραί παρθένοι ἄν καί παρθένοι ἐτιμωρήθησαν, διότι δέν εἶχον ἐλεημοσύνην. Πόσῳ μᾶλλον εἶναι ἔνοχοι τιμωρίας ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἐφαρμόζουν μικροτέραν ἀρετήν τῆς παρθενίας τήν νηστείαν, ἀποφεύγουσιν ὅμως τήν ἐλεημοσύνην ;» Ἡ ἐλεημοσύνη καί ἡ προσευχή, κατά τόν Ἱερόν Χρυσόστομον, εἶναι αἱ δύο πτέρυγες, διά τῶν ὁποίων θά πετάξωμεν μέ τό ἐλαφρόν ἐκ τῆς νηστείας γενόμενον σῶμα μας ὡς πτηνά εἰς τόν οὐρανόν. Καί μέ ὀλίγα λόγια διά τῆς προσευχῆς ἀφιερώνομεν τήν ψυχήν μας εἰς τόν Θεόν, διά τῆς νηστείας τό σῶμα μας, διά τῆς ἐλεημοσύνης τά ὑλικά μας ἀγαθά. Ἰδού ἡ νηστεία κατά τό σῶμα καί τήν δόξαν.

Ὁ Ἱπποκράτης ὁ Πατήρ τῆς Ἰατρικῆς ἀπέθανεν εἰς ἡλικίαν 100 ἐτῶν. Ἐρωτηθείς δέ εἰς τί ὀφείλει τήν μακροζωΐαν του, ἀπήντησεν: Οὐδέποτε ἐσηκώθηκα ἀπό τό τραπέζι μου χορτάτος. Ἀλλά καί σήμερον ὑπάρχουσι Μοναστήρια εἰς ὅλον τόν κόσμον ὀνομαζόμενα Μοναστήρια τῶν Τραπιστῶν. Οἱ Μοναχοί τούτων ἔχουσιν ἀπόλυτον σιωπήν, τρέφονται διά τροφῶν φυτικῶν, ἀπέχουσι πασχαλινῶν φαγητῶν καί κοιμῶνται κατά γῆς ἀπό τάς 7 μέχρι τάς 2 τοῦ μεσονυκτίου. Οἱ μοναχοί οὗτοι φθάνουσιν εἰς μεγάλην ἡλικίαν, εἶναι ὑγιέστατοι καί πολλοί ἐξ αὐτῶν ἐθεραπεύθησαν ὅταν εἰσῆλθον εἰς τήν Μονήν ἐξ ἀσθενειῶν, τάς ὁποίας εἶχον πρίν εἰσέλθωσιν. Ἰδέ Spirago σελίδα 544.

Ἀς μάθωμεν λοιπόν νά νηστεύωμεν.



Περί θησαυρισμοῦ. (Ματθ. ΣΤ' 19-24)

«Μή θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυρούς ἐπί τῆς γῆς, ὅπου σής καί βρῶσις ἀφανίζει καί ὅπου κλέπται διορύσσουσι και κλέπτουσι. Θησαυρίζετε δέ ὑμῖν θησαυρούς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σής οὔτε βρῶσις ἀφανίζει καί ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν, οὐδέ κλέπτουσιν. Ὅπου γάρ ἐστίν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καί ἡ καρδία ὑμῶν. Ὁ λύχνος τοῦ σώματος ὁ ὀφθαλμός ἐστίν˙ ἐάν οὖν ὁ ὀφθαλμός σου ἁπλοῦς ᾖ, ὅλον τό σῶμα σου φωτεινόν ἔσται˙ ἐάν δέ ὁ ὀφθαλμός σου πονηρός ᾖ, ὅλον τό σῶμα σου σκοτεινόν ἔσται. Εἰ οὖν τό φῶς τό ἐν σοί σκότος ἐστί, τό σκότος πόσον; Οὐδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν˙ ἤ γάρ τόν ἕνα μισήσει καί τόν ἕτερον ἀγαπήσει ἤ ἑνός ἀνθέξεται καί τοῦ ἑτέρου καταφρονήσει. Οὐ δύνασθε Θεῷ δουλεύειν καί μαμωνᾷ».

Ὁ ἄνθρωπος προσκολλᾶται εἰς τά ὑλικά ἀγαθά, ἄν καί ταῦτα εἶναι πρόσκαιρα, διότι εἶναι παρόντα. Ἀδιαφορεῖ διά τά ἐπουράνια ἀγαθά, ἄν καί εἶναι αἰώνια, διότι εἶναι ἀπόντα. Ἐφαρμόζει δηλαδή ὁ ἄνθρωπος τό «κάλλιο ἕνα καί στό χέρι, παρά δέκα καί καρτέρει». Ὁ Κύριος διά νά μᾶς πείσῃ νά ἀδιαφορῶμεν εἰς τά ἐπίγεια καί νά προσκολλώμεθα εἰς τά οὐράνια ἀγαθά, ἀφιερώνει τήν περικοπήν ταύτην. Ἄς ἴδωμεν τάς κακίας καί ἀρετάς ἐπιγείων καί οὐρανίων θησαυρῶν.

Α.

Ἐπίγεια ἀγαθά. Ταῦτα φθείρονται καί φθείρουν. Φθείρονται τά ἴδια καί φθείρουν τόν νοῦν τοῦ ἀνθρώπου. Πράγματι.

1ον.
Φθείρονται! Ὁ Κύριος λέγει˙ «μή θησαυρίζετε θησαυρούς ἐπί τῆς γῆς, ὅπου σής καί βρῶσις ἀφανίζει καί ὅπου κλέπται διορύσσουσι καί κλέπτουσι». Σής εἶναι ὁ σκῶρος καί πᾶν ζωΰφιον ἐξωτερικόν, τό ὁποῖον κατατρώγει ἐνδύματα, ξύλα ἐπίπλων, καρπούς κλπ. Βρῶσις δέ εἶναι ἡ σκωρία ἡ σῆψις καί πᾶν εἶδος ἐσωτερικῆς φθορᾶς εἰς τά διάφορα ἀγαθά μας. Ἐπειδή ὅμως τά διάφορα χρυσᾶ νομίσματα δέν ὑπόκεινται εἰς σκῶρον ἤ σκώριαν, ὁ Κύριος θέτει ἄλλον ἐχθρόν τούτων, τούς κλέπτας, οἵτινες διορύσσουσι καί κλέπτουσιν ἤτοι κάμνουν διάρρηξιν καί ἀφαιροῦν τά τιμαλφῆ ἀντικείμενα. Ἀλλά κλέπται τῶν τιμαλφῶν δέν εἶναι μόνον οἱ κρυφοί διαρρῆκται, ἀλλά καί οἱ φανεροί ποικίλοι λῃσταί, οἱ ὁποῖοι διά διαφόρων τεχνικῶν ὑποτιμήσεων ἤ ἀνατιμήσεων τῆς λίρας κλέπτουν ἄλλοτε μέν τήν ἀξίαν τῆς λίρας ἄλλοτε δέ τήν ἀξίαν τῶν ἐμπορευμάτων.

Τελευταῖος ὅμως ἐχθρός τῶν χρυσαφικῶν εἶναι αὐτός ὁ ἴδιος ὁ κάτοχος, ὁ ὁποῖος διά τῆς πολυχρονίου χρήσεως τῶν τιμαλφῶν καί τῆς συνηθείας αὐτῶν ἐξαφρίζει ἀρκετόν μέρος ἐκ τῆς ἀξίας τῶν, διότι δέν ἐκτιμᾷ αὐτά τόσον μετά δεκαετίαν, ὅσον ἐλαχταροῦσεν αὐτά κατά τήν ἀρχήν τῆς ἀποκτήσεως τῶν. Ἑπομένως ἐχθροί τῶν ὑλικῶν μας ἀγαθῶν, τά ὁποῖα φθείρονται εἶναι ζωΰφια ἀόρατα, χρόνος πανδαμάτωρ, ἄνθρωποι κακοί καί ἡμεῖς!

2ον).
Ἡ πλεονεξία τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν φ θ ε ί ρ ει τόν νοῦν τοῦ ἀνθρώπου. Καί ἰδού. Ὁ Κύριος βεβαιοῖ ῥητῶς˙ «ὁ λύχνος τοῦ σώματος ἐστίν ὁ ὀφθαλμός». Ὁ ὀφθαλμός εἶναι διά τό σώμα, ὅ,τι ὁ λύχνος διά τόν ὅλον ἄνθρωπον. «Ἐάν οὖν ὁ ὀφθαλμός σου ἁπλοῦς ᾖ, ὅλον τό σῶμα σου φωτεινόν ἔσται. Ἐάν δέ ὁ ὀφθαλμός σου πονηρός ᾖ, ὅλον τό σῶμα σου σκοτεινόν ἔσται». Ὅπως δηλαδή ὁ ὀφθαλμός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τό λυχνάρι, διά τοῦ ὁποίου βλέπει οὗτος τό σῶμα του καί τά πέριξ τοῦ σώματός του, τόν ὁρατόν κόσμον γενικῶς, κατά παρόμοιον τρόπον καί ὁ νοῦς εἶναι ὁ λύχνος τῆς ψυχῆς. Ὅταv εἶναι «ἁπλοῦς» ὑγιής ὁ ὀφθαλμός μας καί φωτίζεται ὑπό τοῦ ἡλίου, βλέπομεν ὅλον τό σῶμα μας, ἐνῷ ὅταν ὁ ὀφθαλμός μας εἶναι «πονηρός» ἤτοι βλαμμένος, γύρω μας ὑπάρχει σκότος. Κατά παρόμοιον τρόπον καί ὁ λύχνος τῆς ψυχῆς μας ὁ νοῦς, ὅταν μέν εἶναι ὑγιής φωτιζόμενος ὑπό τοῦ Οὐρανίου φωτός, μακράν τῆς προσκολλήσεως τῶν ἐπιγείων, φωτίζει τό ἐσωτερικόν τῆς ψυχῆς μας, ἐνῷ ὅταν δέν φωτίζεται ὑπό τοῦ οὐρανίου φωτός, ἔχει πάθη βλάβην, ἰδίως διά τοῦ πάθους τῆς φιλαργυρίας καί δέν βλέπει. Ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει λέγει ὁ Κύριος˙ «εἰ τό φῶς τό ἐν σοί σκότος ἐστί» ἐάν ὁ φωτισμένος νοῦς σκοτισθῇ, «τό σκότος πόσον;» τά σκοτεινά πάθη, τά ὁποῖα ὑπάρχουν εἰς τήν ψυχήν μας ὑπό τῆς πλεονεξίας ὠθούμενα ἐπαναστατοῦν καί γίνονται σκοτεινότερα.

Ὅτι ἡ φιλαργυρία σκοτίζει τόν νοῦν τοῦ ἀνθρώπου φαίνεται ἐκ τοῦ ὅτι ὁ φιλάργυρος δέν βλέπει τί ἔχει, ἀλλά τί τοῦ λείπει. Καί ἐπειδή, ὅσα πολλά καί ἄν ἔχῃ, κάτι θά τοῦ λείπῃ, δέν αἰσθάνεται ἐκεῖνα τά ὁποῖα ἔχει, ἀλλά λαχταρᾷ τό ἐλάχιστον, τό ὁποῖον τοῦ λείπει. Διά τοῦτο βλέπετε ἀνθρώπους πλουσίους καί ἀδελφούς, οἱ ὁποῖοι φιλονικοῦν, ἔχουν θανάσιμον μῖσος δι’ ἕνα πῆχυν τόπον. Βλέπετε συνοίκους εὐπόρους, οἱ ὁποῖοι τρέχουν εἰς τά δικαστήρια διά τήν διαφοράν ἑνός νεροχύτου. Βλέπετε γείτονας εὐκαταστάτους, οἱ ὁποῖοι ἔχουσι χρόνια ὁλόκληρα νά ἀνταλλάξουν τήν «καλημέρα» τοῦ Θεοῦ διά οἰκονομικάς διαφοράς ἐλαχίστας. Ὀλίγον εἶναι αὐτό τό σκότος εἰς τόν νοῦν τοῦ φιλαργύρου; Πόσα πάθη δέν ἐπαναστατοῦν ἐντός των; Πόσαι ἐχθρότητες, μίση, ζηλοτυπίαι, χαιρεκακίαι, ἐγωϊσμοί ἐξ αἰτίας τῆς φιλαργυρίας των!

Ἡ πλεονεξία τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν φθείρει τόν ἄνθρωπον, ἀφ' οὗ πρῶτον φθαρῶσιν αὐτά. Ἀλλά ἐχθρός τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν δέν εἶναι μόνον τά ζωΰφια, ὁ χρόνος, οἱ κακοί ἄνθρωποι, ὁ ἴδιος ὁ φιλάργυρος, ἀλλά καί ὁ μεγαλύτερος φιλάργυρος, ὁ Ἰούδας ἦτο ἐχθρός τῶν χρημάτων, διότι οὗτος ἐπέταξε τά ἀργύρια, διά τά ὁποῖα ἐπρόδωσε τόν Χριστόν.

Ὁ Χριστός ἐγεννήθη καί ἀπέθανε πάμπτωχος, ἵνα δείξῃ τήν περιφρόνησίν του εἰς τά ὑλικά ἀγαθά. Ἑπομένως ἐχθροί τῆς προσκαίρου ταύτης ὕλης εἶναι ζωΰφια, χρόνος, κακοί ἄνθρωποι, ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος, ὁ φιλάργυρος Ἰούδας, ὁ Χριστός, ἑπομένως ὁλόκληρος ὁ κόσμος. Ἰδού τά χαρακτηριστικά οἱ ἐχθροί τῶν ἐπιγείων θησαυρῶν!


Β.

Οὐράνια ἀγαθά. Ἐάν τά ἐπίγεια ἀγαθά φθείρουν καί φθείρωνται, τά οὐράνια ἀγαθά εἶναι ἄφθαρτα ἐκεῖ, εὐγενικά ἀπό ἐδῶ.

Μάλιστα! 1ον. Εἶναι ἄφθαρτα, ἄνευ σκωλήκων καί ζωϋφίων τῆς γῆς˙ ἐκεῖ ὑπάρχει δόξα ἄφθαστος καί ὅπως λέγει ὁ Κύριος ῥητῶς «οὔτε σής, οὔτε βρῶσις ἀφανίζει καί ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδέ κλέπτουσιν». Ἀντί τοῦ πανδαμάτορος χρόνου ἐδῶ, ἡ αἰωνιότης ἐκεῖ, ἡ ὁποία δέν γεννᾷ τήν μόνοτονίαν, διότι αἰώνιον ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ εἶναι τό πάντοτε καινούργιο. Ἀντί τῶν ἐδῶ πολλάκις ἀδίκων νόμων, ἐκεῖ ὑπάρχει «πόλις ἐν ᾗ δικαιοσύνη κατοικεῖ». Ἐδῶ ὁ πλοῦτος φορολογεῖται, ἐκεῖ ἀμείβεται, ὅπως λέγει ὁ Κύριος ῥητῶς «ἐπί ὀλίγα ᾖς πιστός, ἐπί πολλῶν σέ καταστήσω, εἴσελθε εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου σου». Ἐδῶ ὑπάρχουν ἄστεγοι ἤ ἐνοικιοστάσιον χάριν τῶν ἀστέγων, ἐκεῖ οὔτε ἐνοικιοστάσιον, οὔτε ἄστεγοι, διότι κατά τήν διαβεβαίωσιν τοῦ Κυρίου «ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ Πατρός μου πολλαί μοναί εἰσίν». Ἀντί τῆς ἐδῶ μερικῆς καί σχετικῆς γνώσεως, ἐκεῖ ὑπάρχει ἡ πλήρης γνῶσις, ἡ ὅρασις τοῦ Θεοῦ καθώς ἐστίν.

Τά ἐπουράνια ἀγαθά δέν εἶναι μόνον αἰώνια ἐκεῖ, ἀλλά καί 2) εὐγενικά ἀπό ἐδῶ. Πράγματι. Ὁ Κύριος μᾶς τό βεβαιοῖ λέγων «ὅπου γάρ ἐστίν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καί ἡ καρδία ὑμῶν». Ἐνταῦθα «καρδία» σημαίνει ὁλόκληρον τόν ἄνθρωπον, ἑπομένως τόν νοῦν του, τό συναίσθημα καί τήν θέλησίν του. Κατά συνέπειαν ὁ νοῦς, ἡ καρδία καί ἡ θέλησις τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος ἔχει θησαυρούς εἰς τόν οὐρανόν, εἶναι οὐράνιοι. Καί συγκεκριμένως : Ὁ νοῦς τοῦ πιστοῦ, ὁ ὁποῖος ἔχει θησαυρούς εἰς τόν οὐρανόν, εἶναι φωτεινός ὡς ἑξῆς. Ὁ φιλάργυρος συγκεντρώνει χρήματα καί ὁ πλεονέκτης κτήματα διά τόν ἑαυτόν τῶν καί ὅμως θά τά ἀφήσουν εἰς ἄλλους ἴσως καί εἰς τους ἐχθρούς τῶν. Ὁ θησαυρίζων ἐν οὐρανῷ σκορπίζει εἰς τούς ἄλλους καί θά τά εὕρη πολλαπλάσια εἰς τόν οὐρανόν διά τόν ἑαυτόν του. Δέν εἶναι λοιπόν σοφός ὁ θησαυρίζων ἐν οὐρανῷ, διότι τελικῶς τά σκορπιζόμενα θά ἔλθουν εἰς τήν ἐξουσίαν του, ἐν ᾧ ὁ θησαυρίζων ἐπί γῆς συγκεντρώνει διά τόν ἑαυτόν του καί ὅμως τά ἀφίνει χωρίς νά θέλῃ εἰς τούς ἄλλους;

Ὁ θησαυρίζων ἐν οὐρανῷ δέν εἶναι μόνον σοφός διά τόν λόγον τοῦτον, ἀλλά καί διά τήν ἀσφάλειαν τῶν ὑλικῶν του ἀγαθῶν. Ὁ οὐρανός δηλαδή εἶναι ἡ καλυτέρα τράπεζα, ἡ ὁποία ἐν οὐδεμιᾷ περιπτώσει οὐδέποτε χρεωκοπεῖ, ἐν ἀντιθέσει πρός τάς ἐπιγείους τράπεζας, αἵτινες ὁσονδήποτε μεγάλαι καί ἄν ἦσαν, ἦλθεν ἐποχή, ὅτε ἐχρεωκόπησαν. Ὁ θησαυρίζων ἐν οὐρανῷ δέν εἶναι μόνον σοφός, ἀλλ' ἀναπτύσσει καί τοσαῦτα εὐγενῆ αἰσθήματα, ὥστε εἶναι ἀγαπητός καί ἐδῶ ὄχι μόνον ὑπό φίλων, ἀλλά καί ὑπό ἐχθρῶν του, διότι γνωρίζει νά βοηθῇ ὄχι μόνον φίλους ἀλλά καί ἐχθρούς του. Ὁ θησαυρίζων ἐν οὐρανῷ εἶναι ἀγαπητός εἰς αὐτήν τήν ζωήν ἀπό ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ἐάν ἡ σοφία του εἶναι διά τόν ἑαυτόν του, ἡ εὐγένειά του εἶναι διά τούς ἄλλους. Ἀγαπᾶται διά ταύτην ὄχι μόνον ὑπό φίλων καί ἐχθρῶν ἀλλά καί ὑπό τῶν ἀγγέλων. Μεγάλη ἡ σοφία του, μεγάλη ἡ εὐγένειά του.

Ἡ ἐξύψωσις ὅμως τοῦ θησαυρίζοντος ἐν οὐρανῷ δέν εἶναι μόνον εἰς τόν νοῦν καί τήν καρδίαν του, ἀλλά καί εἰς τήν θέλησίν του, διότι εἶναι ὁ ἡρωϊκώτερος τῶν ἀνθρώπων. Πόσον ἡρωϊκός εἶναι οὗτος φαίνεται ἐκ τοῦ ὅτι δέν ἑλκύεται ἐκ τοῦ παρόντος καί τῶν θελγήτρων αὐτοῦ, εἰς τά ὁποῖα εὑρίσκονται τά ὑλικά ἀγαθά, οὔτε ἐμποδίζεται ἐκ τῆς ἀπουσίας τῆς μελλούσης ἀμοιβῆς. Ἔχει τήν δύναμιν ὁ θησαυρίζων ἐν οὐρανῷ νά διασκελίζῃ τό «ἕνα καί στό χέρι» καί νά φθάνῃ εἰς τά «δέκα καί καρτερεῖ» τῶν μελλόντων τοῦ οὐρανοῦ ἀγαθῶν. Ἡ διασκέλισις αὕτη ὁσονδήποτε καί ἄν ἑλκύεται ὑπό τῆς αἰωνιότητος τῶν μελλόντων ἀγαθῶν, ὁσονδήποτε καί ἄν ὠθῆται ὑπό τῆς προσκαιρότητος τῶν ἐπιγείων ἀγαθῶν, εἶναι ἡρωϊσμός, διότι ἀδιαφορεῖ διά τό «ἕνα καί στό χέρι» τό ὁποῖον εἶναι παρόν τῶν ἐπιγείων ἀγαθῶν καί βλέπει τά «δέκα καί καρτέρει» τῶν οὐρανίων θησαυρῶν, τά ὁποῖα εἶναι ἀπόντα.

Τέλος ὁ Κύριος θέτει τήν σφραγίδα λέγων˙ «οὐδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν˙ ἤ γάρ τόν ἕνα μισήσει καί τόν ἕτερον ἀγαπήσει ἤ τοῦ ἑνός ἀνθέξεται καί τοῦ ἑτέρου καταφρονήσει. Οὔ δύνασθε Θεῷ δουλεύειν καί Μαμωνᾶ». «Ἀντέχομαι» σημαίνει προσκολλώμαι στερεῶς. Ἤ θά μισήσῃ λοιπόν τίς τόν πλοῦτον καί θά ἀγαπήσῃ τόν Θεόν ἤ θά κράτησῃ στερεῶς τόν πλοῦτον καί θά καταφρονήσῃ τόν Θεόν. «Μαμωνᾶς» εἶναι λέξις Συριακή καί σημαίνει τό μέρος, ὅπου κρύπτει τις τούς θησαυρούς του. Ἐδῶ δέ σημαίνεται ὁ θεός τοῦ πλούτου τῶν Σύρων. Μέ δύο λόγια ὁ χρυσός καί ὁ Χριστός εἶναι δύο κύριοι ζηλότυποι. Ἕκαστος ἐξ αὐτῶν θέλει ὁλόκληρον τόν ἑαυτόν μας. Ὁ Χριστός μᾶς δίδει περισσότερα ἀπό ὅ,τι μᾶς ὑπόσχεται. Ὁ χρυσός ἀφαιρεῖ καί ἐκεῖνα τά ὁποῖα ὑπόσχεται, διότι φθείρεται καί φθείρει. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρομοιάζει τόν χρυσολάτρην μέ σκύλον δεμένον διά χρυσῶν ἁλύσεων καί γαυγίζοντα. Ὅπως ὁ σκύλος δηλαδή εἶναι δεμένος μέ τήν ἁλυσίδα ἔτσι καί ὁ πλούσιος μέ τά χρήματά του. Ὅπως ὁ σκύλος γαυγίζει διά ξένους θησαυρούς, ἔτσι καί ὁ φιλάργυρος γαυγίζει διά ὑλικά ἀγαθά, τά ὁποῖα θά ἀφήσῃ εἰς ἄλλους. Τρομερώτατον κατάντημα φιλαργυρίας εἶναι τό ἑξῆς: Κατά τόν Νοέμβριον τοῦ 1848 ἀπέθανε πλησίον τῶν Παρισίων γέρων 75 ἐτῶν, ὀνομαζόμενος Πικάρδος. Οἱ γείτονες, ἐπειδή δέν τόν εἶδον ἐπί ἡμέρας νά ἐξέλθῃ τῆς οἰκίας του, εἰδοποίησαν τήν ἀστυνομίαν. Ἀστυφύλακες ἐλθόντες ἤνοιξαν βιαίως τήν θύραν καί εἰσῆλθον εἰς τό δωμάτιον τοῦ δυστυχοῦς γέροντος, ὁ ὁποῖος ἦτο νεκρός ἐπί στρώματος ἐξ ἀχύρου ἔχων ὡς προσκεφάλαιον μίαν πέτραν. Ὅλα τά ἔπιπλά του ἦσαν ἕν ξύλινον κιβώτιον, τό ὁποῖον ἦτο πλῆρες χρημάτων, τό ὁποῖον εἶχε πλησίον του. Κατόπιν νεκροψίας ἀπεδείχθη, ὅτι ἀπέθανεν ἐκ πείνης. Αἱ ἀρχαί εἰς μάτην ἐζήτησαν νά εὕρωσι κληρονόμους. Ἦτο ἄγνωστος, διότι μετῴκησεν ἐξ ἄλλης πόλεως!

Ἄς ἀγαπήσωμεν λοιπόν τούς οὐρανίους θησαυρούς καί οὐχί τούς προσκαίρους ὑλικούς.


(1) Ἠθική Ἀνδρούτσου


www.agiazoni.gr

Αισιοδοξία και ευτυχία χαρίζουν χρόνια στη ζωή

Επιμέλεια: Ρούλα Τσουλέα

Οι άνθρωποι που είναι ευτυχισμένοι και αισιόδοξοι για τη ζωή ζουν περισσότερο, αναφέρουν αμερικανοί επιστήμονες οι οποίοι επανεξέτασαν τα στοιχεία 160 προγενέστερων μελετών.

Η συσχέτιση μεταξύ θετικής στάσης και ευτυχίας με την μακροζωία που κατέδειξαν τα στοιχεία είναι πιο ισχυρή απ’ ό,τι η συσχέτιση της παχυσαρκίας με την μείωση του προσδόκιμου ζωής εξαιτίας των σοβαρών προβλημάτων υγείας που την συνοδεύουν.

Επιπλέον, η νέα μελέτη αποδεικνύει ότι όντως όσοι βλέπουν το ποτήρι της ζωής μισογεμάτο και όχι μισοάδειο, ωφελούν σημαντικά την υγεία τους.

Οι επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόι που πραγματοποίησαν τη μελέτη αναφέρουν ότι το όφελος της αισιοδοξίας και της ευτυχίας στην υγεία πηγάζει από την μείωση των ορμονών του στρες στον οργανισμό και την ενίσχυση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ένα άλλο όφελος είναι η ταχύτερη ανάρρωση από την σωματική καταπόνηση, γράφουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Εφηρμοσμένη Ψυχολογία: Υγεία & Ευεξία» (APHW).

Η μελέτη έδειξε επίσης ότι άγχος, κατάθλιψη και απαισιοδοξία σχετίζονται με υψηλότερα ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας. Αυξημένο κίνδυνο, πάντως, διατρέχουν και όσοι νιώθουν έντονο θυμό ή ζουν σε ιδιαίτερα στρεσογόνο περιβάλλον.

«Έπαθα σχεδόν σοκ, και σίγουρα εξεπλάγην, όταν είδα την συνέπεια των στοιχείων», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητές δρ Έντ Ντίνερ, καθηγητής Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο. «Το γενικό συμπέρασμα για κάθε είδος μελέτης που αξιολογήσαμε είναι ότι η υποκειμενική ευεξία – δηλαδή το να νιώθει κανείς θετικά για τη ζωή του και όχι στρεσαρισμένος ούτε καταθλιπτικός – συμβάλλει τόσο στην διατήρηση της υγείας όσο και στην μακροζωία».

Ο καθηγητής Ντίνερ πρόσθεσε πως «ίσως είναι καιρός να προστεθεί η συμβουλή “να είστε χαρούμενοι και να αποφεύγετε τον χρόνιο θυμό και την κατάθλιψη” στην λίστα με τις συνήθειες του τρόπου ζωής που μας χαρίζουν πολλά και καλά χρόνια ζωής, δίπλα στην αποφυγή της παχυσαρκίας, του καπνίσματος, της καθιστικής ζωής και της ανθυγιεινής διατροφής».

Οι μελέτες που αξιολογήθηκαν εκ νέου είχαν διεξαχθεί και σε ανθρώπους και σε ζώα. Μία από αυτές λ.χ. είχε επιστρατεύσει 5.000 φοιτητές τους οποίους παρακολούθησαν οι ερευνητές επί 40 χρόνια – χρονικό διάστημα κατά το οποίο διαπίστωσαν ότι οι απαισιόδοξοι πέθαιναν νεώτεροι.

www.tanea.gr

Σπάνιο παράδειγμα: εκπαιδευτικός διορίστηκε ιερέας αμισθί

Εντύπωση προκαλεί η περίπτωση διορισμένου δασκάλου, ο οποίος απευθύνθηκε σε Μητροπολίτη της Κρήτης και του ζήτησε να τον χειροτονήσει και μάλιστα να τον διορίσει αμισθί, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να δείξει την έμπρακτη αγάπη του για την Εκκλησία.

«Πρόκειται για έναν εξαιρετικό νέο, ο οποίος αγαπά πραγματικά την Εκκλησία και θέλει να προσφέρει ως ιερέας. Μας είπε ότι δεν τον ενδιαφέρουν τα χρήματα παρά μόνο η ιεροσύνη» σχολιάζουν συγκινημένοι άνθρωποι της Μητρόπολης.

Πάντως η Εκκλησία της Κρήτης βρίσκεται εν αναμονή της απάντησης της Πολιτείας σε σχέση με το αίτημα της για τον διορισμό-ως ελάχιστο αριθμό-35 κληρικών για το 2011.

Οι Ιεράρχες της μεγαλονήσου υποστηρίζουν ότι η εγκύκλιος του υπουργείου Εσωτερικών που προβλέπει το διορισμό ενός κληρικού με την συνταξιοδότηση πέντε, ελλοχεύει σοβαρούς κινδύνους για τον κοινωνικό ρόλο της Εκκλησίας.

www.romfea.gr

Αντιμετωπίζοντας τη... γυναικοφοβία στην επιστήμη

της ΛΙΑΝΑΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

Εκατό χρόνια πέρασαν από την απονομή του Νόμπελ Χημείας στη Μαντάμ Κιουρί. Η επιστήμη από τότε κάνει καθημερινά τεράστια άλματα, αλλά εξακολουθεί να διακατέχεται εν πολλοίς από... γυναικοφοβία. Σήμερα, παρόλο που περισσότερο από το 1/3 της επιστημονικής κοινότητας είναι γυναίκες, ελάχιστες από αυτές κατέχουν θέσεις κλειδιά ή τίθενται επικεφαλής.

Η Unesco, σε συνεργασία με την L' Oreal, προσπαθούν εδώ και 13 χρόνια να αλλάξουν αυτή τη νοοτροπία, βραβεύοντας γυναίκες επιστήμονες απ όλο τον κόσμο, όχι μόνο ηθικά αλλά και υλικά.

Πέντε ξεχωριστές γυναίκες επιστήμονες, οι οποίες προέρχονται από τις πέντε ηπείρους, θα τιμηθούν στο Παρίσι για τη συμβολή τους στην πρόοδο της επιστήμης. Κάθε μια θα λάβει 100.000 ευρώ ως ενίσχυση για το ερευνητικό της έργο. Για άλλη μία χρονιά, θα ακουστεί το σλόγκαν των βραβείων «Ο κόσμος χρειάζεται την επιστήμη, και η επιστήμη χρειάζεται τις γυναίκες», με την ευχή να εισακουστεί και έξω από τις πόρτες της λαμπρής εκδήλωσης.

Λύσεις για την πλήρη αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας, την καθαρή παραγωγή βενζίνης και την απορρύπανση των υδάτων, την κατανόηση της στενής σχέσης ανάμεσα στο φως και την ύλη, την ανάλυση του Σύμπαντος είναι μερικά από τα ερευνητικά πεδία και τις συνεισφορές που προβάλλονται φέτος.

Το 2009, απονεμήθηκαν δύο βραβεία Νόμπελ σε βραβευμένες με το βραβείο Unesco- L’Oréal. Το Νόμπελ Ιατρικής στην Elizabeth Blackburn, και το Νόμπελ Χημείας στην Ada Yonath. Η διάκριση αυτή αποτελεί τεράστια αναγνώριση για το πρόγραμμα αφού πλέον αποτελεί “πρόδρομο” των Νόμπελ.

Faiza Al-Kharafi (Αφρική και Αραβικές Χώρες)

Για τις εργασίες της στη διάβρωση, μια σημαντική πρόκληση για την επεξεργασία του νερού και την πετρελαιοβιομηχανία.

Σε συνεργασία με την ομάδα της, η Faiza ανακάλυψε μια νέα κατηγορία καταλυτών με βάση το μολυβδένιο, ένα χημικό στοιχείο που έχει την ιδιαιτερότητα ότι δεν προκαλεί τις δευτερογενείς αντιδράσεις της πλατίνας, με αποτέλεσμα να καθιστά εφικτή τη βελτίωση του δείκτη οκτανίων της βενζίνης χωρίς να παράγει βενζόλιο. Μια πραγματική επανάσταση, όχι μόνο για τη βιομηχανία της διύλισης, δεδομένου ότι θα είναι εφεξής πιο οικονομική και πιο ασφαλής για τους εργαζομένους, το περιβάλλον και το ευρύ κοινό, αλλά και για την επεξεργασία του νερού. Μάλιστα, αυτή η νέα κατηγορία καταλυτών θα μπορούσε επίσης να καταστήσει εφικτή την εξάλειψη ορισμένων ρύπων από το πόσιμο νερό.

Καθ. Silvia Torres-Peimbert ( Λατινική Αμερική)

Για τις εργασίες της στη χημική σύνθεση των νεφελωμάτων, η οποία είναι βασική για την κατανόηση της προέλευσης του Σύμπαντος.

Μελετώντας το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, την Περιοχή Ιονισμένου Υδρογόνου που αποτελεί το πιο λαμπερό νεφέλωμα που είναι ορατό από τη Γη, ή το Νεφέλωμα του Ωρίωνα, η καθηγήτρια Torres-Peimbert και οι συνεργάτες της ήταν οι πρώτη που προσδιόρισαν τις διαφορές στην ποσότητα του ηλίου στα νεφελώματα των διαφόρων γαλαξιών. Σύμφωνα με αυτούς, η ποσότητα του ηλίου στο Σύμπαν αυξήθηκε στη διάρκεια της εξέλιξής του, γεγονός που θα μπορούσε να μας διαφωτίσει ως προς το μέλλον του Σύμπαντος.

Σήμερα, στις αρχές του 21ου αιώνα, η Silvia Torres-Peimbert πρωτοπορεί στη μελέτη των πρώτων γενιών αστεριών και γαλαξιών, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί μία από τις βασικές προκλήσεις της αστρονομικής έρευνας.

Kαθ. Jillian Banfield ( Βόρεια Αμερική)

Για τις εργασίες της στη συμπεριφορά των βακτηρίων και της ύλης σε ακραίες συνθήκες που επηρεάζουν το περιβάλλον και τη Γη.

Ερευνωντας τις αλληλεπιδράσεις των μικροβίων σε ακραία περιβάλλοντα, όπως για παράδειγμα τα μεταλλωρυχεία, η καθηγήτρια Banfield έδειξε πώς προσαρμόστηκαν τα μικρόβια σε αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες. Συγκεκριμένα, αποσαφήνισε τους μηχανισμούς, μέσων των οποίων παράγουν ενέργεια αυτοί οι μικροοργανισμοί και λαμβάνουν τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία από θειούχα μέταλλα.

Επιπλέον απέδειξε ότι η διαδικασία οξίνισης στα ορυχεία, που παράγει τοξικές ενώσεις οι οποίες ρυπαίνουν τους υδροφόρους ορίζοντες, η οποία θεωρούσαμε μέχρι τώρα ότι οφείλεται σε αυθόρμητες χημικές αντιδράσεις οφείλεται στην πραγματικότητα στη δράση αυτών των βακτηρίων. Για άλλη μία φορά, τα φυσικά και βιολογικά συστατικά του γήινου οικοσυστήματος δεν είναι απομονωμένα μεταξύ τους.

Εξάλλου, σε συνεργασία με τους φοιτητές της, κατάφερε να προσδιορίσει την αλληλουχία του γονιδιώματος διαφόρων ειδών αυτής της κοινότητας, και να καταρτίσει τον κατάλογο των πρωτεϊνών που παράγουν, χαρακτηρίζοντας έτσι αυτό το μοναδικό μικροβιακό οικοσύστημα. Οι εργασίες της μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε καλύτερα πώς μπορεί να διατηρείται η ζωή, ακόμα και στα πιο απίστευτα περιβάλλοντα.

Καθ. Vivian Wing-Wah Yam (Ασία και Ειρηνικός)

Για τις εργασίες της στα υλικά που εκπέμπουν φως και τις πρωτοποριακές μεθόδους συλλογής της ηλιακής ενέργειας.

Η καθηγήτρια Yam εστίασε σε αυτή την κατηγορία πολυδύναμων φωτοευαίσθητων υλικών. Ανάλογα με τον τύπο του μετάλλου που χρησιμοποιείται και τη φύση του οργανικού μορίου, με το οποίο συνδυάζεται, τα φωτοευαίσθητα υλικά μπορούν, όχι μόνο να απορροφούν, αλλά και να εκπέμπουν φως σε διάφορα μήκη κύματος και με διαφορετική αποτελεσματικότητα. Χάρη στις έρευνες που πραγματοποίησε, η Vivian ανακάλυψε υλικά που παρουσιάζουν μοναδικές ιδιότητες απορρόφησης του φωτός, οι οποίες είναι χρήσιμες για τη συλλογή της ηλιακής ενέργειας.

Στον κλάδο της μοριακής ηλεκτρονικής, η Vivian Yam δοκίμασε επίσης τις ικανότητες οργανικών ή οργανομεταλλικών συστημάτων να μεταδίδουν ή να επεξεργάζονται μια πληροφορία. Οι εργασίες της δείχνουν ότι αυτά τα μόρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μοριακοί «κόμβοι», δεδομένου ότι λειτουργούν όπως τα ηλεκτρικά σύρματα.

Οι εφαρμογές των φωτοευαίσθητων υλικών που ανέδειξε η Vivian έχουν πολύ περισσότερες προεκτάσεις από την απλή αποθήκευση ηλιακής ενέργειας. Στην πραγματικότητα, πολλές τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται καθημερινά βασίζονται σε αυτά τα υλικά. Μία από αυτές είναι οι οθόνες με οργανικές διόδους εκπομπής φωτός (OLED).

Καθ. Anne L’Huillier ( Ευρώπη)

Για τις εργασίες της στην ανάπτυξη μιας εξαιρετικά γρήγορης φωτογραφικής μηχανής που μας επιτρέπει να καταγράψουμε τις κινήσεις των ηλεκτρονίων σε ένα αττοδευτερόλεπτο (ένα δισεκατομμυριοστό του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου).

Το να κινηματογραφήσουμε τη μετατόπιση ενός ηλεκτρονίου στο εσωτερικό ενός ατόμου μπορεί να γίνει μόνο με μια μηχανή με ταχύτητα διαφράγματος ενός δισεκατομμυριοστού του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου.

Διεισδύουμε λοιπόν στον κόσμο του αττοδευτερόλεπτου, το οποίο είναι για το δευτερόλεπτο ό,τι είναι το δευτερόλεπτο για την ηλικία του Σύμπαντος, η οποία υπολογίζεται στα 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια.

Για πολλά χρόνια, τα εξαιρετικά γρήγορα μοριακά φαινόμενα που σχετίζονται με φυσικά φαινόμενα όπως η φωτοσύνθεση, αλλά και με τεχνολογικά μέσα, όπως τα ολοκληρωμένα κυκλώματα, παρέμεναν αόρατα για την πειραματική επιστήμη. Ο λόγος ήταν απλός: ήταν αδύνατον να τα καταγράψουμε.

Οι εργασίες της καθηγήτριας Anne L’Huillier και άλλων επιστημόνων κατέστησαν εφικτή την ανάπτυξη εργαλείων, τα οποία μας επιτρέπουν να μελετήσουμε αυτές τις εξαιρετικά γρήγορες διαδικασίες, στις οποίες βασίζονται οι περισσότερες παρατηρήσεις της Φύσης.

www.enet.gr

Περὶ τῆς νοερᾶς προσευχῆς

Δημήτριος Στανιλοάε (Πρεσβύτερος(+))

Ἐκεῖ ποὺ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς συναντοῦν τὰ βάθη τοῦ Θεοῦ


Ὅσα ἀκολουθοῦν ἀποτελοῦν κατὰ ἕνα μέρος, πληροφορίες προερχόμενες ἀπὸ ἕναν Ρουμάνο μοναχό, καὶ κατὰ ἕνα ἄλλο, στοχασμοὺς πάνω στὶς πληροφορίες αὐτές.

Ἡ καρδιακὴ προσευχὴ, γιὰ τὴν ὁποία ἐκεῖνος ὁ μοναχὸς μιλοῦσε ἐκ πείρας, ἔχει τὶς βάσεις της κατὰ κύριο λόγο στὴν παράδοση τῶν πατέρων τῆς Ἀνατολῆς. Ἡ καθαρὴ προσευχὴ σχετίζεται μὲ τὴν ἐπανασύνδεση τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδιᾶς. Δὲν πρέπει ὁ νοῦς νὰ παραμένει ἀπομονωμένος -οὔτε κι ἡ καρδιά. Προσευχὴ ποὺ προέρχεται μόνο ἀπὸ τὸ μυαλὸ εἶναι ψυχρή. Προσευχὴ ποὺ προέρχεται μόνο ἀπὸ τὴν καρδιὰ εἶναι καθαρὰ συναισθηματικὴ· εἶναι προσευχὴ ποὺ ἀγνοεῖ ὅσα μᾶς ἔχει δώσει ὁ Θεός, ὅσα μᾶς δίνει καὶ ὅλα ὅσα θὰ μᾶς δώσει ἐν Χριστῷ. Εἶναι προσευχὴ χωρὶς ὁρίζοντα καὶ προοπτικὴ, προσευχὴ ποὺ δὲν ξέρει γιὰ ποιὸ λόγο νὰ εὐχαριστήσει τὸν Θεό, γιατί νὰ Τὸν δοξάσει καὶ τί νὰ Τοῦ ζητήσει. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ προσεύχεται μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο ἔχει τὴν αἴσθηση ὅτι ἐξατμίζεται μέσα στὸ ἀπρόσωπο ἄπειρο – μία αἴσθηση ποὺ ἀγνοεῖ κάθε ἀντάμωμα μὲ τὸν προσωπικὸ Θεό. Γι’ αὐτὸ καὶ μιὰ τέτοια προσευχὴ δὲν εἶναι στὴν οὐσία προσευχή.

Πρέπει ἐπίσης νὰ ξεκαθαρίσουμε πὼς αὐτὴ ἡ συνάντηση τοῦ νοῦ καὶ τῆς καρδιᾶς δὲν ἐπιτυγχάνεται μὲ τὴν ἄνοδο τῆς καρδιᾶς στὸν νοῦ, ἀλλὰ μὲ τὴν κάθοδο τοῦ νοῦ στὴν καρδιά. Μὲ ἄλλα λόγια, δὲν εἶναι ἡ καρδιὰ ποὺ βρίσκει τὴν ἀνάπαυσή της στὸν νοῦ, ἀλλὰ ὁ νοῦς ποὺ βρίσκει τὴν ποθητὴ ἀνάπαυσή του στὴν καρδιὰ (ἢ καλύτερα ἐκεῖ ποὺ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς συναντοῦν τὰ βάθη τοῦ Θεοῦ).

Σίγουρα οἱ Πατέρες κάνουν λόγο καὶ γιὰ μία διάνοιξη τοῦ νοὸς πρὸς τὸ ἄπειρο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ φαίνεται πὼς ἕνα τέτοιο ἄνοιγμα λαμβάνει χώρα στὸν τόπο τῆς καρδιᾶς. Ὁ νοῦς ἀναζητώντας τὸν Θεὸ ἐνεργοποιεῖ τὰ ἀπέραντα βάθη τῆς καρδιᾶς καὶ τὰ καθιστᾶ κατάλληλα γιὰ τὸν Θεὸ -τὸν μόνο πραγματικὰ Ἀπέραντο καὶ Ἄπειρο. «Ἄβυσσος ἄβυσσον καλεῖ». Ἡ ἀπεραντοσύνη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπροσπέλαστη χωρὶς τὴν ἀγάπη Του γιά μᾶς. Κι αὐτὴ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιὰ μᾶς καλεῖ τὴ δική μας ἀγάπη· καὶ ἡ καρδιά, τὸ ὄργανο αὐτὸ τῆς ἀγάπης, εἶναι ὁ τόπος ὅπου βιώνουμε τὴν ἀγάπη Του.

Ὅμως ἐδῶ μιλᾶμε γιὰ μία καρδιὰ πού, ἐπειδὴ ἀκριβῶς ἔχει κατέλθει ἐντός της ὁ νοῦς, γνωρίζει ὅτι αὐτὴ ἡ ἀπεραντοσύνη εἶναι ἡ ἀπεραντοσύνη τοῦ προσωπικοῦ Θεοῦ, καὶ ὅτι ὁ Θεὸς εἰσέρχεται σὲ σχέση στενῆς κοινωνίας μαζί μας μέσα ἀπὸ τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ κάνει τὸν νοῦ νὰ κατέρχεται καὶ νὰ ἀναπαύεται, στὴν καρδιά. Στὴν καρδιὰ εἶναι ποὺ συναντᾶ τὴν ἀπεραντοσύνη τοῦ Θεοῦ. Δὲν εἶναι ἡ καρδιὰ ποὺ ἀναπαύεται στὸν νοῦ, γιατί κάτι τέτοιο θὰ σήμαινε πὼς ἡ αἴσθηση τῆς ἀπεραντοσύνης τοῦ Θεοῦ ἔχει γίνει μία θεωρία παγωμένη ἀπὸ τὴ σκέψη. Δὲν εἶναι ἡ αἴσθηση ποὺ πρέπει νὰ παγώσει ἀπὸ τὴ σκέψη, ἀλλὰ εἶναι ἡ σκέψη ποὺ πρέπει νὰ ζεστάνει τὸν ἑαυτὸ της μέσα στὴν καρδιακὴ αἴσθηση, ἐπικοινωνώντας ἀληθινὰ μὲ τὴν ἀπεραντοσύνη τοῦ Θεοῦ, ὥστε νὰ δώσει σ’ αὐτὴ τὴν αἴσθηση συγκεκριμένο περιεχόμενο.

Γιὰ τὴν ἀκρίβεια, θὰ λέγαμε πὼς ὅταν ὁ νοῦς ἔχει κατέλθει στὴν καρδιά, δὲν ἀνταμώνουμε πλέον τὸν Θεὸ μέσα ἀπὸ ἰδέες, ἀλλὰ μέσα ἀπὸ ἐκείνη τὴν ἐπίγνωση τῆς παρουσίας Του, ποὺ μᾶς δίνει τὴ δυνατότητα νὰ ὑποβάλουμε τὶς σκέψεις μας στὴ δοκιμασία τῆς πραγματικότητας. Ἐδῶ, ἡ αἴσθηση μιᾶς ἀκατόρθωτης πραγματικότητας, ποὺ δοκιμάζει ὁ νοῦς, ἐξανεμίζεται ἀπὸ τὴν ἄμεση παρουσία τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἰδέα τοῦ Θεοῦ ἢ οἱ ἰδέες μας γιὰ Ἐκεῖνον βρίσκουν τὸ πλήρωμά τους στὴ ζωντανὴ συναίσθηση τῆς πραγματικότητας τοῦ Θεοῦ, ποὺ διεισδύει ἐντός τους καὶ τὶς μπολιάζει. Τὸ πραγματικὸ παίρνει τὴ θέση τῆς ἰδέας καὶ ταυτόχρονα τὴν ἐπαληθεύει. Ἡ ἰδέα παύει νὰ μπαίνει ἀνάμεσα σέ μᾶς καὶ τὸν Θεό. Συνεπῶς, ἡ καρδιὰ εἶναι γιὰ τὸν νοῦ ἕνα εἶδος αἰσθητηρίου ὀργάνου στὴ σχέση του μὲ τὸν Θεό, ὅπως ἀκριβῶς καὶ τὰ αἰσθητήρια ὄργανα τοῦ σώματος εἶναι τὰ ἐργαλεῖα ἐκεῖνα, ποὺ μᾶς ἐπιτρέπουν νὰ ἀντιλαμβανόμαστε καὶ νὰ αἰσθανόμαστε τὶς ἐπιμέρους πραγματικότητες, μὲ τὶς ὁποῖες ἔρχεται σὲ ἐπαφὴ τὸ σῶμα μας.

Ὡστόσο, πολλὰ ἐμπόδια ὀρθώνονται μπροστὰ στὸν νοῦ ποὺ ἐπιθυμεῖ νὰ εἰσέλθει στὸν τόπο τῆς καρδιᾶς, καὶ νὰ ἀποκτήσει ἐμπειρία τῆς πραγματικότητας τοῦ Θεοῦ, διεισδύοντας πέρα ἀπὸ τὶς ἰδέες καὶ ταυτόχρονα ἐπαληθεύοντας τὸ περιεχόμενο αὐτῶν τῶν ἰδεῶν. Αὐτὰ τὰ ἐμπόδια προέρχονται κατὰ ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ σωματικὰ αἰσθητήρια ὄργανα ἢ τὶς φαντασίες, ποὺ προκαλοῦνται ἀπὸ τὰ σωματικὰ αἰσθητήρια ὄργανα καὶ διαμορφώνονται κατὰ τὸ πρότυπό τους.

Ἐκτὸς αὐτοῦ, τὰ ἐμπόδια προέρχονται κι ἀπὸ τὴ δυσκολία τοῦ νοῦ νὰ ὑπερβεῖ τὶς ἴδιες του τὶς ἰδέες, ποὺ ἐκπηγάζουν ἀπὸ μέσα του μὲ τρόπο φυσικὸ – σκοπὸς τους βέβαια δὲν εἶναι νὰ τὸν φυλακίζουν, ἀλλὰ νὰ τὸν παραπέμπουν καὶ νὰ τὸν ὑποψιάζουν γιὰ τὴν πραγματικότητα τοῦ Θεοῦ, ποὺ δὲν ἔχει ἀκόμα βιωθεῖ.

Οἱ αἰσθήσεις καὶ οἱ φαντασίες, ποὺ ἐμποδίζουν τὸν νοῦ νὰ εἰσέλθει στὸν τόπο τῆς καρδιᾶς καὶ νὰ φτάσει στὴν καθαρὴ ἢ καρδιακὴ προσευχή, εἴτε παράγονται ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, εἴτε ἑλκύουν τὸν ἄνθρωπο πρὸς τὴν ἁμαρτία, ἢ τοῦ δίνουν τὴν ἐντύπωση ὅτι βρίσκεται κοντὰ σὲ μία καλὴ ἐνέργεια ἢ κοντὰ σὲ μία ἀληθινὴ συνάντηση μὲ τὸν ἴδιο τὸν Θεό, ἐνῶ στὴν πραγματικότητα δὲν ὁδηγοῦν κοντὰ σ’ Ἐκεῖνον. Γι’ αὐτὸ τὸν λόγο ἄλλωστε καὶ οἱ Πατέρες συνιστοῦν στοὺς μοναχοὺς νὰ εἶναι σὲ ἐπιφυλακὴ ἀκόμα καὶ ἔναντι ἐκείνων τῶν παραστάσεων ποὺ μοιάζουν καλές· τοὺς προτρέπουν νὰ μὴν ἐμπιστεύονται κανένα εἶδος φαντασίας ἢ ἐντύπωσης.

Κι ἀκόμα, γιὰ τοὺς Πατέρες, ἐμπόδιο ὄχι λιγότερο ἐπικίνδυνο γιὰ τὴν κάθοδο τοῦ νοῦ στὴν καρδιὰ εἶναι καὶ οἱ διαλογισμοὶ -ἀκόμα καὶ οἱ θεολογικοὶ διαλογισμοί. Πρέπει νὰ εἶναι κανεὶς προσεκτικός, ὥστε νὰ μὴν ἀγκυλώνεται στὸν θεολογικὸ στοχασμὸ ἢ νὰ μὴν διολισθαίνει σ’ αὐτόν, τὴν ὥρα ποὺ πρέπει νὰ πάει νὰ προσευχηθεῖ ἢ κατὰ τὴ διάρκεια τῆς προσευχῆς. Ὁ στοχασμὸς περὶ τοῦ Θεοῦ διακόπτει τὴν ἄμεση σχέση μὲ τὸν Θεὸ ἢ τὴ συνάντηση μαζί Του. Μὲ τὸν θεολογικὸ στοχασμὸ ὁ ἄνθρωπος κλείνεται στὸν ἑαυτό του.

Οἱ Πατέρες κάνουν λόγο γιὰ τὴ μονολόγιστη εὐχή. Δὲν πρόκειται γιὰ ἕναν στοχασμό, ἀλλὰ γιὰ τὴν ἴδια τὴ συνείδηση, ποὺ κυριαρχεῖται ἀπὸ τὴν ἐμπειρία τῆς ὕπαρξης τοῦ Θεοῦ. Θὰ μποροῦσε ὡστόσο κανεὶς νὰ ὀνομάσει αὐτὴ τὴν ἐνσυνείδητη ἐμπειρία «στοχασμό», διότι δὲν εἶναι ἁπλὰ ἕνα συγκεχυμένο συναίσθημα ἢ μία αἴσθηση ἀπώλειας τοῦ ἑαυτοῦ στὸ πέλαγος ἑνὸς ἀνέκφραστου βιώματος, ἀλλὰ εἶναι ἡ συνείδηση τῆς συνάντησης μὲ τὴν ἀπεραντοσύνη τοῦ προσωπικοῦ Θεοῦ ποὺ μᾶς ἀγαπᾶ. Εἶναι μία ἐπίρρωση τῆς πραγματικότητας ἀπὸ τὴν σκέψη. Μέσα σ’ αὐτὴ τὴν ἀπεραντοσύνη δὲν χάνομαι, γιατί εἶναι ἡ ἀπεραντοσύνη τῆς ἀγάπης ἑνὸς Θεοῦ προσωπικοῦ, στὸν ὁποῖο ἀπαντῶ μὲ τὴ δική μου προσωπικὴ ἀγάπη. Διότι ἡ καρδιὰ εἶναι ἀκριβῶς ὁ τόπος ὅπου βιώνουμε τὴν ἀγάπη τοῦ ἄλλου καὶ ὅπου ἀποκρινόμαστε σ’ αὐτήν. Μέσα σ’ αὐτὴ τὴν ἀπεραντοσύνη δὲν χάνω τὸν ἑαυτό μου, διότι εἶναι ἡ ἀπεραντοσύνη ἑνὸς προσωπικοῦ Θεοῦ, τοῦ ὁποίου ἡ ἀγάπη ἀποτελεῖ τὸ ἀγαλλίαμά μου. Ἐξαρτῶμαι ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του ὅπως ἐξαρτῶμαι καὶ ἀπὸ τὸ ἔλεός Του, διότι κατέναντι τοῦ προσώπου Του συνεχίζω νὰ αἰσθάνομαι ἁμαρτωλὸς καὶ ἀπειροελάχιστος.

Αὐτὴ ἡ συνάντηση μέσα στὴν ἀτμόσφαιρα τῆς ἀγάπης, ἀλλὰ κι αὐτὴ ἡ συναίσθηση τῆς ἀπέραντης διαφορᾶς μου ἀπὸ τὸν Θεό, αὐτὴ ἡ ἀνάγκη ποὺ αἰσθάνεται ὁ ἄνθρωπος γιὰ τὸ ἔλεός Του, ἐκφράζεται στὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ. Ἡ καρδιὰ εἶναι ὁ τόπος ἀπ’ ὅπου ἐκπηγάζουν τὰ αἰσθήματα καὶ ἑπομένως καὶ ἡ ἀγάπη, ἡ ὁποία συνεπάγεται συνάντηση μὲ τὸν ἄλλο. Κι ἐπειδὴ ἡ ἀγάπη εἶναι μπολιασμένη μὲ μία ἀπέραντη ὁρμή, δὲν μπορεῖ νὰ ἀναπαυτεῖ πλήρως παρὰ μονάχα στὴ συνάντηση μὲ τὸν Θεό, τὴ θεία Ἀπεραντοσύνη.

Ὅμως ἀπὸ τὴν καρδιὰ ἐκπηγάζει καὶ ἡ θλίψη, καὶ μέσα στὴν καρδιὰ γίνεται ἡ θλίψη αἰσθητή. Ἐνώπιον τοῦ προσώπου τοῦ Θεοῦ, ἡ καρδιὰ δοκιμάζει θλίψη γιὰ τὴν ἁμαρτία καὶ γιὰ τὴν προσβολὴ ποὺ Τοῦ προξενεῖ λόγω τῆς ἁμαρτίας. Μέσα στὴν καρδιὰ του ὁ ἄνθρωπος θρηνεῖ καὶ ζητᾶ συγχώρηση. Ἀπὸ ἐκεῖ ἀναβλύζουν τὰ δάκρυα· τὰ δάκρυα τῆς μετάνοιας ἀλλὰ καὶ τὰ δάκρυα τῆς χαρᾶς. Στὸν τόπο τῆς καρδιᾶς, ὁ ἄνθρωπος παραιτεῖται ἀπὸ τὴ δυσκαμψία τοῦ μυαλοῦ. Ὡστόσο, ἂν ἡ καρδιὰ διολισθήσει σὲ ἕνα κατώτερο ἐπίπεδο, μετατρέπεται σὲ τόπο τῶν παθῶν, τὰ ὁποῖα προσκολλοῦν τὸν ἄνθρωπο στὸν κόσμο καὶ τὸν ἑαυτό του. Τὰ πάθη συνεπάγονται προσήλωση ἀπόλυτη σὲ πράγματα καὶ πρόσωπα σχετικά. Συνεπῶς, ὅπως ἀκριβῶς ἡ καρδιὰ μπορεῖ νὰ ἀκτινοβολεῖ τὴν ἀπόλυτη ἀγάπη, κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο μπορεῖ νὰ ἐκπέμπει ἀπέραντο μίσος ἀπέναντι σὲ ὅ,τι τὴν ἐμποδίζει νὰ προσκολλᾶται ἁμαρτωλὰ στὰ ἀντικείμενα τοῦ πόθου της. Ἀπὸ τὴν καρδιὰ προέρχονται οἱ ἀγαθὲς σκέψεις καὶ τὰ καλὰ λόγια, ἀλλὰ καὶ οἱ λογισμοὶ τῆς ἀπληστίας, τοῦ μίσους, καθὼς καὶ οἱ φονικὲς διαθέσεις. Ἀκόμα καὶ οἱ κακοὶ λογισμοὶ καὶ τὰ λόγια χρωματίζονται ἀπὸ τὴν καρδιὰ μὲ ἕνα τόνο ἀπόλυτο, ἔστω κι ἂν ἀναφέρονται σὲ πράγματα σχετικά. Ὅμως αὐτὴ ἡ ἀπέραντη προσκόλληση σὲ πράγματα σχετικά, δὲν μπορεῖ νὰ κορέσει τὴν πραγματικὰ ἀπόλυτη δίψα τῆς καρδιᾶς. Μόνο ἡ συνάντηση τῆς καρδιᾶς μὲ τὸν Θεὸ μπορεῖ νὰ ἱκανοποιήσει αὐτὴ τὴ δίψα. Ἑπομένως, ἡ καρδιά, λόγω τῆς ἱκανότητάς της πρὸς τὸ ἀπόλυτο, πρέπει νὰ ἐλευθερωθεῖ ἀπὸ τὰ πάθη, δηλαδὴ ἀπὸ τὴν προσήλωση σὲ πράγματα σχετικά.

Στὴ συνάντηση μὲ τὸν Θεό, τὸ ἀπόλυτο προσλαμβάνεται ὡς ἀπεριόριστη χαρὰ καὶ φῶς δίχως ὅρια. Τὰ λόγια μόνο ὑπαινικτικὰ μποροῦν νὰ ἐκφράσουν τὴ χαρὰ αὐτή, ποὺ ὑπερβαίνει κάθε περιορισμό. Αὐτὸ τὸ συναίσθημα τῆς χαρᾶς, τῆς εὐγνωμοσύνης καὶ τῆς ἀπέραντης ταπείνωσης, μποροῦν νὰ τὸ ἐκφράσουν τὰ λόγια τῆς προσευχῆς τοῦ Ἰησοῦ -καὶ πάλι ἀτελῶς. Ὅμως αὐτὸ ποὺ ἔχει σημασία δὲν εἶναι ἡ ἐξεύρεση τῶν κατάλληλων λέξεων, ἀλλὰ αὐτὴ καθαυτὴ ἡ βίωση τῆς χαρᾶς, τῆς εὐγνωμοσύνης, τῆς ἀγάπης, τῆς ταπείνωσης ἢ κι ἀκόμα τῆς ἀπέραντης ὀδύνης ποὺ γεννᾶ ἡ ἁμαρτία. Οἱ λέξεις πλέον, γιὰ κεῖνον ποὺ τὶς προφέρει, δὲν ἀποτελοῦν ἕνα ἀντικείμενο στοχασμοῦ. Δὲν ὀρθώνονται μεταξύ τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ μέσω αὐτῶν ὁ ἄνθρωπος ἀπευθύνεται στὸν Θεό, ποὺ εἶναι παρών. Κι ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ ἀναπληρώνει ὅ,τι λείπει.

Τώρα πλέον, οἱ λέξεις προφέρονται καὶ τὴν ἴδια στιγμὴ ὑπερβαίνονται,. Συνεπῶς, δὲν μᾶς ξεγελοῦν δίνοντάς μας τὴν ἐντύπωση μιᾶς δικῆς τους, αὐτόνομης πραγματικότητας, ἀλλὰ ἀποτελοῦν τὴν ἔκφραση μιᾶς ἄμεσης ἐπαφῆς μὲ τὴν πραγματικότητα τοῦ Θεοῦ. Ἡ προσοχή μας δὲν κατευθύνεται πρὸς τὶς λέξεις ἀλλὰ πρὸς τὸν Θεό, στὸν ὁποῖο ἐκεῖνες ἀπευθύνονται μέσα στὰ ὅρια ἑνὸς διαλόγου. Ἀλλὰ μποροῦμε νὰ ζήσουμε αὐτὸ τὸν διάλογο καὶ χωρὶς λέξεις.

Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ μοναχός, στὸν ὁποῖο ἀναφέρθηκα στὴν ἀρχή, ἔλεγε πὼς σ’ ἕνα προχωρημένο πνευματικὸ στάδιο, μπορεῖ κανεὶς ἀκόμα καὶ νὰ σταματήσει τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ -μόνο τὸ περιεχόμενό της χρειάζεται νὰ διατηρηθεῖ. Στρέφεται στὸν Θεὸ καὶ μὲ τὸ ἴδιο του τὸ εἶναι Τὸν δοξάζει, ἐκφράζει ἐνώπιόν Του τὸ θάμβος, τὴν εὐγνωμοσύνη καὶ τὴν ταπείνωσή του. Αὐτὴ ἡ κατάσταση τῆς ἐσώτατης αἴσθησης ἐκφράζεται πιὸ ἀποτελεσματικὰ μὲ τὴ συμμετοχὴ ὁλόκληρης τῆς ὕπαρξης παρὰ μὲ τὰ λόγια, διότι αὐτὸ ποὺ ἐκφράζεται ὑπερβαίνει τὰ λόγια. Εἶναι προσευχὴ καθαρή, προσευχὴ ὁλόκληρης τῆς ὕπαρξης, ποὺ φανερώνει ἔτσι τὴ συναισθηματική της ἔξοδο ἀπ’ ὅλα τὰ πράγματα, ἀπ’ ὅλες τὶς σκέψεις, ἀκόμα κι ἀπὸ τὸν ἴδιο της τὸν ἑαυτό, πρὸς συνάντηση τοῦ Θεοῦ. Κι αὐτὴ ἡ ἔξοδος βιώνεται μέσα στὴν καρδιὰ μὲ μία ἐντονότατη προσευχητικὴ κατάσταση. Ἐντός τοῦ τόπου τῆς καρδιᾶς, ἡ ὕπαρξη ὠθεῖται πρὸς τὸν Θεὸ φορτισμένη μὲ ἕνα ἀπεριόριστο αἴσθημα ἀγάπης.


www.agiazoni.gr

Η υγεία μας στα χρόνια του ΔΝΤ!

Ενός κακού μύρια έπονται! Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα της οικονομικής κρίσης είναι πλέον εμφανή, λένε οι επιστήμονες. Διαβάστε τι μας αποκαλύπτουν οι στατιστικές αλλά και οι ειδικοί που ασχολούνται με το θέμα.

Ναι, δεν είναι πια σχήμα λόγου, αλλά πραγματικότητα. Η οικονομική κρίση μάς αρρωσταίνει! «Ο φόβος και η αβεβαιότητα για το αύριο, η αύξηση της ανεργίας, οι περικοπές στους μισθούς και η αδυναμία πληρωμών δοκιμάζουν σημαντικά τους δείκτες υγείας των περισσότερων Ελλήνων».

Τα παραπάνω ανέφερε ο κ. Γιάννης Κυριόπουλος, κοσμήτωρ της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και καθηγητής Οικονομικών Υγείας, ανοίγοντας μάλιστα με το επίκαιρο αυτό θέμα τις εργασίες του ετήσιου Πανελλήνιου Συνεδρίου Εσωτερικής Παθολογίας. Επίσης, σύμφωνα και με τις πρόσφατες επισημάνσεις του κ. Ιωάννη Τούντα, καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής: «Η οικονομική κρίση σχετίζεται τόσο με αυξημένα περιστατικά ψυχοπαθολογίας, όπως η αγχώδης διαταραχή και η κατάθλιψη, όσο και με σωματικές επιπτώσεις, δηλαδή πονοκεφάλους, ταχυκαρδίες, διαταραχές στον ύπνο, προβλήματα πεπτικής φύσης αλλά και πτώση της σεξουαλικής επιθυμίας (και στα δυο φύλα)! Και το χειρότερο, υπάρχει αύξηση των αυτοκτονιών και του εμφράγματος του μυοκαρδίου».

Γιατί η κρίση… ραγίζει την καρδιά μας!
Οι μελέτες σε χώρες που αντιμετώπισαν παρόμοιο πρόβλημα έδειξαν αύξηση στα καρδιαγγειακά νοσήματα. «Είναι χαρακτηριστικό», λέει ο κ. Κυριόπουλος, «ότι στην Ισλανδία κατά τη διάρκεια της περιόδου της οικονομικής ύφεσης παρατηρήθηκε αύξηση των καρδιαγγειακών προβλημάτων κατά 23%. Όμως, και στην Ελλάδα υπήρξε σημαντική αύξηση των καρδιοπαθειών μέσα στο 2010, κυρίως σε άντρες κάτω των 60 ετών. Αιτία είναι το στρες και η κατάθλιψη που παρουσιάζει ο κόσμος που αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα, τα οποία είναι δύο ιδιαίτερα απειλητικοί παράγοντες για την υγεία της καρδιάς. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι σε περιόδους οικονομικής κρίσης ο πληθυσμός αμελεί την πρόληψη. Δηλαδή, ακολουθεί πιο ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης (στροφή σε τρόφιμα χαμηλής διατροφικής αξίας τύπου junk food, χρήση ουσιών όπως το αλκοόλ), ενώ παραμελεί τις προληπτικές εξετάσεις. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαία και η διαπίστωση ότι στη χώρα μας τους τελευταίους μήνες έχουν αυξηθεί κατά 20-30% οι επισκέψεις στα δημόσια νοσοκομεία».

Και η αγχώδης διαταραχή, μέρος της καθημερινότητας
Όπως αποδεικνύουν οι πρόσφατες στατιστικές, η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή ταλαιπωρεί 1 στους 5 Έλληνες και προσβάλλει εξίσου τα δύο φύλα, με μεγαλύτερη συχνότητα τις γυναίκες. Πρόκειται για κατάσταση που συνήθως συνοδεύεται από συμπτώματα όπως κεφαλαλγία, εφίδρωση, βάρος στο στήθος, αίσθημα δύσπνοιας ή πνιγμονής, στομαχική δυσφορία κ.ά. Τα αίτια αυτής της κατάστασης –όπως τουλάχιστον ισχυρίζεται περίπου το 10% των ασθενών– συνδέονται με το συνεχές άγχος και την αδυναμία διαχείρισης των απαιτήσεων της καθημερινότητας λόγω των οικονομικών αδιεξόδων. Και βέβαια, υπάρχει και ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 41%) που αντιμετωπίζει το πρόβλημα της αγχώδους διαταραχής, αλλά δεν καταφεύγει σε ειδικό, με αποτέλεσμα να μη λαμβάνει καμιά θεραπεία.

Της ανεργίας… μύρια έπονται
Η οικονομική κρίση θεωρείται ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγοντας για την ιλιγγιώδη αύξηση των περιστατικών κατάθλιψης και τις τάσεις αυτοκτονίας, αποκαλύπτει η έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το ευρωπαϊκό δίκτυο για την Προαγωγή Υγείας στους Χώρους Εργασίας (ENWHP), με τη συμμετοχή 20 ευρωπαϊκών κρατών. Σύμφωνα με τον κ. Κυριόπουλο: «Οι επιπτώσεις της κατάθλιψης (χαμηλή αυτοεκτίμηση, αίσθημα απελπισίας, διαταραχές στον ύπνο) αλλά και οι αυτοκτονίες που καταγράφηκαν στη χώρα μας το 2010, ειδικά στους άντρες ηλικίας 35-55 ετών, συνδέονται κυρίως με την ανεργία. Επίσης, στους ανέργους παρατηρείται και υψηλή θνησιμότητα από κατάχρηση οινοπνεύματος καθώς και ισχαιμική καρδιοπάθεια στους νέους άντρες ».

Η κρίση μειώνει και τη libido
Ένας ακόμα τομέας που σχετίζεται άμεσα με την υγεία και δείχνει να πλήττεται από την οικονομική κρίση είναι η σεξουαλική ζωή. Πρόσφατη έρευνα της Eταιρείας Mελέτης Aνθρώπινης Σεξουαλικότητας παρατηρεί κατακόρυφη μείωση των σεξουαλικών επαφών από την έναρξη της κρίσης και μετά. Είναι εντυπωσιακό ότι το 42% θεωρούν προτεραιότητα την οικονομική τους κατάσταση, το 31% τη συναισθηματική τους ισορροπία και μόλις το 16% το σεξ. Έξι στους δέκα ανθρώπους δηλώνουν ότι κύριος παράγοντας που βλάπτει το σεξ σε ποσοστό 41% είναι τα οικονομικά και 21% το εργασιακό άγχος.

Ποιοι πλήττονται περισσότερο
Η υπεύθυνη της μελέτης, ψυχοθεραπεύτρια-σεξολόγος, Ιωάννα Ελευθερίου, επισημαίνει ότι πρώτοι πλήττονται οι ελεύθεροι επαγγελματίες σε ποσοστό 40%, 38% οι επιστήμονες, 28% οι εργάτες, 13% οι ιδιωτικοί υπάλληλοι και 5% οι τεχνίτες. Επίσης, τα κοινωνικά στρώματα που πλήττονται περισσότερο όσον αφορά τη σεξουαλική ζωή είναι τα μεσαία, καθώς σε ποσοστό 55% δηλώνουν ότι η οικονομική κρίση έχει περάσει δυσμενώς στη σεξουαλική τους λειτουργία και επιθυμία. Τα ποσοστά στα χαμηλά και στα ανώτερα στρώματα είναι αντίστοιχα 23% και 22%.

7 στις 10 Ελληνίδες έχασαν την ερωτική τους διάθεση εξαιτίας του ασφαλιστικού

Ιδού και τα αποτελέσματα μιας ακόμα έρευνας της ίδιας εταιρείας, στην οποία συμμετείχαν 600 γυναίκες από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και η οποία πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο της συζήτησης του ασφαλιστικού νομοσχεδίου.

Σε ποσοστό 68% οι γυναίκες που ρωτήθηκαν δήλωσαν ότι μείωσαν τη συχνότητα των ερωτικών τους επαφών τους τελευταίους μήνες. Από αυτές, το 40% αποδίδουν το γεγονός στην αρνητική επιρροή που είχε στην ψυχολογία τους η συζήτηση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου. (Στην ίδια ερώτηση, η αντίστοιχη απάντηση από τους άντρες ήταν μόλις σε ποσοστό 26%.)

Επίσης, 24 στις 100 γυναίκες δήλωσαν ότι το κυριότερο αίσθημα που βιώνουν αυτή την περίοδο είναι η ανασφάλεια, 27 η απογοήτευση, ενώ μόλις 3 έχουν ελπίδα για το μέλλον.

Στην έρευνα συνοψίζεται ότι η προοπτική μιας επισφαλούς σύνταξης πυροδοτεί τις γυναίκες με άγχος και στεναχώρια, στοιχεία που «ευνουχίζουν» τη χαρά της ζωής και περιορίζουν το γυναικείο οργασμό.

ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
«Εργοδότες & εργαζόμενοι, όλοι μπορούμε να βγούμε κερδισμένοι»

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ, ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ TT HELLENIC POSTBANK

• Το γνωρίζουμε πλέον όλοι μας: οι καιροί είναι δύσκολοι στον εργασιακό τομέα. Κι όμως υπάρχουν λύσεις!

Ναι, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις εργασιακές μας σχέσεις και συνεργασίες με τον καλύτερο τρόπο, και μάλιστα να ξαναβρούμε τον εαυτό μας απαλλαγμένοι από το άγχος και την ανασφάλεια. Δεν πρόκειται για απλές φιλοσοφημένες σκέψεις, αλλά για την πραγματικότητα. Η κ. Χριστοδουλίδου μάς καταθέτει την πολύτιμη εμπειρία της, προτείνοντάς μας διεξόδους που επενδύουν στην ευεξία μας, την εξισορρόπηση της προσωπικής και εργασιακής ζωής.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΕΤΙΤΣΙΑ ΜΟΥΣΤΑΚΗ

Πόσο επηρεάζεται σήμερα ο εργαζόμενος από τις εργασιακές συνθήκες;

Είναι πολύ δύσκολο να μείνει κανείς ανεπηρέαστος εν μέσω αυτής της πρωτόγνωρης οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης που βιώνουμε σήμερα. Ακόμη κι αν ο ίδιος δεν αντιμετωπίζεις πρόβλημα στην εργασία σου, είναι πολύ πιθανόν κάποιος άλλος στην οικογένεια ή στον ευρύτερο κύκλο σου να είναι εκτός δουλειάς ή να εργάζεται υπό συνθήκες πίεσης και αβεβαιότητας. Συγχρόνως, οι γυναίκες βρίσκονται αντιμέτωπες με την ανάγκη στήριξης της οικογένειας και ταυτόχρονα με την εκπλήρωση των εργασιακών τους υποχρεώσεων, ένας στρεσογόνος συνδυασμός.

Πώς εκδηλώνονται οι συνέπειες του εργασιακού στρες;

Μπορεί να εκδηλωθούν με διαφορετικές μορφές, όπως:

• διαταραχές στον ύπνο, συνεχές αίσθημα κόπωσης, δυσθυμία, διαρκή εκνευρισμό και εκδήλωση επιθετικότητας
• ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως ημικρανίες, προβλήματα στο πεπτικό, δερματικά
• διαταραχές στις διατροφικές συνήθειες, από αδυναμία διατήρησης ιδανικού σωματικού βάρους έως βουλιμία ή νευρική ανορεξία
• σοβαρές συναισθηματικές μεταπτώσεις, που μπορεί να κυμαίνονται από απάθεια και αδιαφορία έως αίσθηση αποτυχίας, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ακόμη και αυτοκτονικό ιδεασμό. Τα τελευταία συμπτώματα, αν επιμένουν, αποτελούν ενδείξεις κατάθλιψης και συστήνεται σε κάποιον που τα αναγνωρίζει στον εαυτό του να αναζητήσει ιατρική βοήθεια.

Αν, δε, προσθέσουμε και τις ανθυγιεινές καθημερινές συνήθειες, όπως καθιστική ζωή, κακή διατροφή, κάπνισμα, απομάκρυνση από τη φύση, κακή στάση σώματος, έλλειψη άσκησης και ρηχή αναπνοή, που δημιουργούν εντάσεις στο σώμα και δυσκολεύουν τον ύπνο, τότε πλέον μιλάμε για ένα συνδυασμό παραγόντων υψηλής επικινδυνότητας για εμφάνιση σοβαρών ασθενειών. Επίσης, καθώς οι εργαζόμενοι θα συνταξιοδοτούνται σε μεγαλύτερες ηλικίες, δημιουργείται ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη για την έγκαιρη διασφάλιση ψυχικής και πνευματικής υγείας, ευεξίας και καλής φυσικής τους κατάστασης.

Και ποιο είναι το αντίδοτο σε όλα αυτά; Τι μπορούμε εμείς ως εργαζόμενοι να κάνουμε, ώστε να διαφυλάξουμε τη σωματική και νοητική μας υγεία;

Δεν πρέπει να ζούμε παθητικά μέσα σε ένα καθημερινό άγχος και φόβο και να είμαστε εκτεθειμένοι στη φθορά που επιφέρει η αρνητική διάθεση. Το αντίδοτο είναι μέσα μας! Απλώς δεν ξέρουμε πώς να το ανακαλύψουμε και να το αξιοποιήσουμε. Μπορούμε να ξεκινήσουμε με τα απλά και αυτονόητα: Να έχουμε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας και στο ότι είμαστε ικανοί να τα βγάλουμε πέρα, όσο δύσκολα κι αν είναι τα πράγματα. Να φροντίσουμε το σώμα και την υγεία μας, να τρεφόμαστε και να κοιμόμαστε καλά, να περνάμε χρόνο στη φύση. Να γυμναζόμαστε, καθημερινά. Να βρίσκουμε χρόνο για τον εαυτό μας, για να κάνουμε κάτι που θα μας ευχαριστήσει. Να επιδιώκουμε τη γνώση, να διαβάζουμε βιβλία. Να μη φοβόμαστε να ζητάμε βοήθεια και υποστήριξη.

Τι μπορεί να κάνει μια εταιρεία για να βοηθήσει τους εργαζομένους στην αντιμετώπιση των δυσκολιών αυτών;

Η καλύτερη –και εξυπνότερη– κίνηση που μπορεί να κάνει μια εταιρεία προς αυτή την κατεύθυνση είναι να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα προώθησης και βελτίωσης της υγείας και ευεξίας των εργαζομένων – όπως το Body Mind Momentum. Οι στρεσαρισμένοι, κουρασμένοι, υπέρβαροι, νωθροί, κακοδιάθετοι εργαζόμενοι, εκτός του ότι είναι επιρρεπείς σε ασθένειες, ατυχήματα και ψυχικά νοσήματα, έχουν χαμηλή παραγωγικότητα και συμβάλλουν στη δημιουργία κακού κλίματος στον εργασιακό χώρο. Συγχρόνως, κάνουν μεγαλύτερη χρήση των προγραμμάτων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, επιβαρύνοντας οικονομικά την επιχείρηση. Οι έρευνες δείχνουν ότι η σωστή εφαρμογή των προγραμμάτων προώθησης και βελτίωσης της υγείας και ευεξίας των εργαζομένων συσχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη μείωση του εργασιακού στρες καθώς και με την αύξηση της παραγωγικότητά τους και εντέλει με την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης.

Αναφέρατε το σύστημα Body Mind Momentum. Τι ακριβώς είναι και πώς μπορεί να βοηθήσει σε ένα εργασιακό περιβάλλον;

Πρόκειται για ένα ολιστικό σύστημα άσκησης, εκγύμνασης και ενδυνάμωσης του σώματος. Συνδυάζει τη σωματική με τη νοητική προσέγγιση και στοχεύει στην απελευθέρωση του ατόμου από τη μυϊκή, νοητική και συναισθηματική ένταση. Η ιδιαιτερότητά του είναι η ενσωμάτωση στοιχείων από διαφορετικές τεχνικές –συγκεκριμένα, contemporary dance, yoga, pilates και πολεμικές τέχνες– και η αξιοποίηση της φιλοσοφίας και των βασικών αρχών τους. Ως αποτέλεσμα, αφυπνίζεται η εσωτερική δύναμη του ατόμου και ενισχύονται η ζωτικότητα και η ψυχική του ευεξία. Επίσης εφαρμόζεται άνετα σε έναν εταιρικό χώρο, καθώς δεν απαιτεί εξοπλισμό αλλά ούτε και ιδιαίτερη προετοιμασία και έχει χαμηλό δείκτη κόστους/οφέλους.

Πώς ορίζουμε έναν καλό προϊστάμενο και πώς θα πρέπει να συμπεριφέρεται απέναντι στους εργαζομένους του; Αποδίδει η αυστηρότητα;

Συνδυάζει την αυτοπεποίθηση με την ταπεινότητα και είναι απαλλαγμένος από στερεότυπα, συντηρητικές δοξασίες και απαρχαιωμένες ιδέες. Προτρέπει τη δημιουργικότητα, την καινοτομία, την αυτονομία, την ευελιξία. Μεταχειρίζεται δίκαια και σέβεται τους εργαζομένους, ενδιαφέρεται για την υγεία και την ευεξία τους και φροντίζει να συμμετέχουν στις διαδικασίες αποφάσεων και οι απόψεις τους να εισακούονται. Βάζει το «εμείς» πριν από το «εγώ», προωθώντας το ομαδικό πνεύμα, τη συντροφικότητα και την εμπιστοσύνη. Συμπεριφέρεται με ευγένεια, σεβασμό, κατανόηση, ηρεμία και διάθεση να ακούσει και προτιμά να είναι καλοπροαίρετος μέχρι αποδείξεως του εναντίου. Η πλειοψηφία των εργαζομένων θα ανταποδώσει στον υπερδιπλάσιο βαθμό το γνήσιο ενδιαφέρον, τη ζεστή συμπεριφορά, την εμπιστοσύνη, τον καλό λόγο, την επιβράβευση, την αναγνώριση. Η αυστηρότητα αποδίδει μόνον όταν υπάρχουν κανόνες που δεν έχουν τηρηθεί, συμπεριφορά εργαζομένου που δεν βρίσκεται στο πλαίσιο που έχει τεθεί, οπότε τα αυστηρά, αλλά και δίκαια μέτρα όχι μόνο είναι απαραίτητα, αλλά θα εκτιμηθούν και από τους υπολοίπους.

www.ethnos.gr